БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕГІ САБАҚТАРДА УАҚЫТТЫ ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ, УАҚЫТТЫ БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІН ҚОЛДАНУ
Уақытты ұйымдастыру – бұл бастауыш сынып оқушыларына оқуда да, күнделікті өмірде де жетістікке жетуге көмектесетін негізгі дағды. Өкінішке орай, көптеген балалар уақытты қалай дұрыс бөлу керектігін білмейді және көбінесе оқу жүктемесінің қысымына ұшырайды.
Балаларға уақытты жоспарлау идеясы 1980 жылдары уақытты басқару (уақытты басқару) тұжырымдамасын дамыту аясында пайда болды. Оны алғаш рет "жоғары тиімді адамдардың 7 дағдылары" бестселлерінің авторы доктор Стивен Кови ұсынды, ол уақытты жоспарлау өмірдің кез келген саласында сәттіліктің негізгі элементі деп есептеді.
Қазіргі уақытта балалар үшін уақытты жоспарлау мектептер мен отбасыларда кең таралған тәжірибе болып табылады. Ата-аналар мен мұғалімдер балаларға уақытты тиімді басқаруға көмектесу үшін кесте құру, тапсырмалар тізімін құру, басымдықтарды анықтау және т.б. сияқты әртүрлі әдістерді қолданады. Тұтастай алғанда, балаларға уақытты жоспарлау идеясы қазіргі қоғамның өзгеріп отыратын қажеттіліктері мен қиындықтарына сәйкес дамуды және модернизациялауды жалғастыруда.
Мен бастауыш сынып оқушыларына сабақ аясында уақытты тиімді ұйымдастыру және уақытты басқару дағдыларын дамытуға көмектесетін бірнеше мысалдармен бөліскім келеді:
1. Сабаққа арналған істер тізімін жасау.
Сабақтың басында, бірлескен орта құру кезінде балалар екеуміз сабаққа планер толтырамыз. Оқушылар тапсырмалар тізімімен және оларды орындау уақытымен танысады.
Сабаққа арналған істер тізімін жасау тапсырмасы бастауыш сынып оқушыларына сабақты іс-қимыл жоспарынан бастауға көмектеседі. Мұғалім оқушылардан сабақ барысында орындағысы келетін істердің тізімін жасауды және ол аяқталған кезде әр тапсырманы белгілеуді сұрай алады. Бұл балаларға әр тапсырмаға қанша уақыт жұмсайтынын және уақытын қалай тиімді бөлуге болатынын көруге көмектеседі.
2. Таймерді пайдалану.
Мен балаларға уақытты жақсы басқаруға көмектесу үшін сабақта таймерді жиі қолданамын. Мысалы, мен студенттерге 10 минутқа тапсырма бере аламын және олардан осы уақыт кезеңіне сәйкес келуін сұрай аламын. Бұл балаларға тапсырмаларға қанша уақыт жұмсайтынын түсінуге және жоспарлау дағдыларын жақсартуға көмектеседі.
3. Ойындарды пайдалану.
Мен балаларға жоспарлау және уақытты басқару дағдыларын дамытуға көмектесетін ойындарды пайдалануды ұсынамын. Мысалы, оқушылар белгілі бір уақыт аралығында есептерді шешуі керек ойындар немесе балалар әртүрлі тапсырмаларды орындау үшін қанша уақыт қажет екенін анықтауы керек ойындар.
4. Топтарда жұмыс істеу.
Мен студенттердің жұмысын топтарда ұйымдастырамын, онда топтың әр мүшесі белгілі бір тапсырмаларды орындауға жауап береді, топта уақытты бақылайтын оқушы болуы керек. Бұл балаларға жоспарлау және үйлестіру дағдыларын дамытуға, сондай-ақ топта жұмыс істеуді үйренуге көмектеседі.
Балаларға арналған күнделікті жоспарлаудың оң және теріс жақтары бар. Оларды толығырақ қарастырайық:
Артықшылықтары:
1. Уақытты тиімді пайдалану.
Күн тәртібін жоспарлау балаларға уақытты тиімді пайдалануға көмектеседі. Олар орындауы керек тапсырмаларды жақсырақ басқара алады және бәрін орындауға уақыт бөлу үшін уақыттарын басқара алады.
2. Ұйымдастыру дағдыларын дамыту.
Жоспарлау балаларға өз өмірін ұйымдастыру және басқару дағдыларын дамытуға көмектеседі. Олар күндерін тиімді жоспарлауды, басымдықтарды белгілеуді және өздерін қызықтыратын іс-шараларға уақыт бөлуді үйрене алады.
3. Өзін-өзі тәрбиелеуді ынталандыру.
Жоспарлау балаларға өзін-өзі тәрбиелеуді және өз өмірлері үшін жауапкершілікті дамытуға көмектеседі. Олар өз кестелерін ұстануды және тапсырмаларды уақытында орындауды үйренеді.
4. Стрессті азайту.
Жоспарлау балаларға оқу процесіне байланысты стресс деңгейін төмендетуге көмектеседі. Олар өздерінің қабілеттеріне деген сенімділікті сезінеді және маңызды нәрсені ұмытып кету туралы аз уайымдайды.
Кемшіліктері:
1. Бос уақытты шектеу.
Күн тәртібін жоспарлау балалардың бос уақытын шектеп, ойындар мен басқа да ойын-сауықтарға аз уақыт қалдыруы мүмкін.
2. Шамадан тыс жүктеме қаупі.
Күн тәртібін жоспарлау балалардың тапсырмалар мен әрекеттерге шамадан тыс жүктелуіне әкелуі мүмкін.
3. Икемділік жеткіліксіз.
Тым қатаң жоспар күтпеген жағдайларды шешуде икемділіктің болмауына әкелуі мүмкін. Күтпеген жағдайлар болған кезде балалар өз жоспарларын орындай алмаса, өздерін ыңғайсыз сезінуі мүмкін.
4. Уақытты бағаламау қаупі.
Балалар тапсырманы орындау үшін қажет уақытты бағаламауы мүмкін және оны уақытында аяқтауға уақыт болмауы мүмкін.
Қорытындылай келе, уақытты тиімді ұйымдастыру-бұл бастауыш сынып оқушыларына оқуда және өмірде жетістікке жетуге көмектесетін дағды. Олар апталық жоспар құру, бір күндік тапсырмалар тізімін жасау, таймерді пайдалану, алаңдаушылықты болдырмау және ата-аналардан қолдау сияқты әдістерді қолдана алады. Бұл қарапайым, бірақ тиімді әдістер балаларға ұйымшыл, сенімді және табысты болуға көмектеседі