Новости

: Пн, 14 марта 2022

асицкая Наталья, заместитель директора по ВР

школы – гимназии № 5 «А» г. Костаная

Вопрос о правах ребенка педагоги школ поднимают постоянно: на классных часах, правовом всеобуче, всевозможных мероприятиях, в рамках правовых декад, месячников и всевозможных акций. Наши дети как таблицу умножения могут перечислить все свои права, гарантированные Государством. Но все чаще и чаще мы слышим о нарушении прав и законных интересов детей. Насилие. Такое страшное слово. Страшное, потому что мы говорим уже не о шлепках, а о жестоком обращении с детьми со стороны взрослых. В последнее время просто шокирует информация о сексуальном насилии. Что происходит с Человеком в век высоких технологий и развитого интеллекта? Деградация личности, психические расстройства или падение духовно – нравственных устоев? Кто виноват? Где искать корень зла и как с ним бороться? От кого зависит безопасность детей, женщин, стариков?

Школа делает все возможное, чтобы родители и дети получали нужную информацию и могли ею воспользоваться в случае необходимости.

В школе – гимназии № 5 «А» проводятся Конференции для родителейс приглашением специалистов, на которых затрагивают проблемы насилия в отношении женщин и детей, рассматривают вопросы по их предупреждению.

Нашими гостями являются интересные люди, грамотные специалисты. Алтыбаева А.Б., зам. председателя Совета матерей Костанайской области делится опытом семейного воспитания, дает ценные советы по укреплению внутрисемейных взаимоотношений и нравственных устоев современной семьи.

Взрослых волнует вопрос здоровья детей, но кто как ни медицинский работник сможет дать грамотную информацию? Сарбасова А.С., врач – педиатр поликлиники № 2 проводит беседы по профилактике инфекционных заболеваний, дает рекомендации, которые помогут родителям ориентироваться в вопросах здоровья.

Шаптур И.Ф., акушер — гинеколог КГП «Областная больница» достаточно грамотно освещает информацию о репродуктивном здоровье, о влиянии вредных привычек на растущий организм. Она не понаслышке знакома с последствиями насилия, в том числе сексуального, поэтому есть что сказать родителям.

Психолог КОНД Бисимбаева Г.А. информирует родителей о принимаемых мерах по предупреждению и пресечению насилия в отношении женщин, разъясняя статьи Закона РК «О профилактике бытового насилия», доводит до родителей о информацию о последствиях употребления вредных веществ на организм человек, и в особенности на растущий.

Школьный психолог психологне только дает информацию о стилях семейного воспитания и его влиянии на развитие личности, она проводит тренинги, вовлекает в игру и дает ценные рекомендации. Ни одна конференция или общешкольное собрание для родителей не проходит без участия педагога – психолога Ивушкиной А.А. и школьных инспекторов.

Конечно, Интернет позволяет получить необходимую информацию или ответы на интересующие вопросы, но живое общение со специалистами Интернет заменить не сможет, тем более, если это касается проблем насилия, суицидов, правонарушений и преступлений.

Только сообща: школа, семья, заинтересованные организации, – мы сможем отстоять права детей, женщин, стариков и сделать всех нас счастливыми.

: Пн, 14 марта 2022

Дидактические игры и упражнения по формированию фонематического восприятия и фонематического анализа у детей дошкольного возраста.

(В помощь родителям и воспитателю)

Игра «Назови слово и подбери букву».

Вариант I.

Оборудование: предметные картинки (шишка, сливы, зебра, жираф), буквы (ш, с, з, ж)

Цель: 1. Дифференциация свистящих и шипящих.

Соотнесение звука с буквой.

Ход игры. Предлагаю детям назвать картинки. Выделить пер вый звук в слове. Соотнести звук с буквой. Показать выбранную букву. Назвать, какие звуки являются звонкими, какие глухими. Подобрать к звонким звукам глухую пару, а к глухим звукам – звонкую пару.

Вариант II.

Оборудование: предметные картинки (топор, дятел, бочка, подсолнух), буквы (т, д, б, п)

Цель: 1. Дифференциация звонких и глухих.

Соотнесение звука с буквой.

Ход игры. Предлагаю детям назвать картинки. Выделить пер вый звук в слове. Соотнести звук с буквой. Показать выбранную букву. Назвать, какие звуки являются звонкими, какие глухими. Подобрать к звонким звукам глухую пару, а глухим звукам — звон кую пару.

Что общего между словами: топор, бочка, дятел? (При затруднении обратить внимание на количество гласных в словах. Подвести детей к выводу: сколько в слове гласных, столько и слогов).

Вариант III.

Оборудование: предметные картинки (ракета, муравей, наперсток, луна), буквы (р, м, н, л)

Цель: 1. Соотнесение звука с буквой.

Развитие звукового анализа и синтеза.

Ход игры. Предлагаю детям назвать картинки. Выделить пер вый звук в слове. Соотнести звук с буквой. Показать выбранную букву. Подумать объяснить и доказать, что общего между этими звуками (звуки похожи тем, что они согласные, в словах бывают твёрдые или мягкие, звонкие). Выделить первый слог из каждого слова и образовать два новых слова (луна, Мура).

Вариант IV.

Оборудование: предметные картинки (космонавт, гусь, кит, художник), буквы (к, г, х)

Цель: 1. Дифференциация звонких и глухих.

Соотнесение звука с буквой.

Ход игры. Предлагаю детям назвать картинки. Выделить первый звук в слове. Соотнести звук с буквой. Показать выбранную букву. Назвать звонкий звук, его глухую пару. Подумать и сказать, какой звук не имеет пары. Прошу прочитать букву, обозначающую пер вые звуки слов кит и космонавт. Подвожу детей к выводу, что од на буква обозначает два звука: к и к’.

Какие два слова можно объединить? Почему? (Художник и космонавт — это профессии). Назовите профессии, в названиях которых встречаются звуки к, г, х. Укажите место звука в слове.

Третья группа игр и упражнений направлена на развитие фонематического анализа, формирование обобщающих понятий, развитие слогового и языкового анализа и синтеза.

Игра «Помоги Незнайке».

Вариант I.

Оборудование: предметные картинки (индюк, утка, аист, осы), пустой квадратик.

Цели: 1. Выделение первого звука в слове.

Соотнесение звука с буквой.
Формирование обобщающих понятий (гласные).

Ход игры. Предлагаю детям назвать слово. Выделить первый звук в слове, дать ему характеристику. Вписать в квадратик соответствующую букву. Найти сходство выделенных звуков.

Подумайте и скажите, какие две картинки можно объединить. Объясните почему. Назовите птицу, название которой начинается тоже с гласного звука (аист). Составьте предложение об этих птицах, используя «маленькое слово» а. (Утка и индюк — домашние птицы, а аист — дикая).

Вариант III.

Цели: 1. Выделение первого звука в слове.

Соотнесение звука с буквой.
Формирование обобщающих понятий (согласные

глухие).

Развитие логического мышления.

Подумайте и скажите, что общего у цыплёнка и самолёта (у них есть крылья); трактора и хлеба (трактором пашут поле, чтобы просадить хлеб); трактора и самолёта (это транспорт). Назовите виды транспорта, в названии которых встречается звук т. Укажите место этого звука.

Вариант IV.

Оборудование: предметные картинки, название которых начинается с гласных букв я, ё, е, ю.

Цели: 1. Выделение первого звука в слове.

Соотнесение звука с буквой.
Формирование обобщающих понятий (йотированные гласные).

Подберите слова к слоговым схемам (___________, _________, ___________.) Назовите ударную гласную. Подумайте и скажите, из каких звуков состоят гласные: я, ё, е, ю.

Четвёртая группа игр «Кроссворды» направлена на закрепление звуко — буквенного анализа слов, закрепление обобщающих понятий, развитие устной речи.

Вариант I.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа.

Закрепление обобщающего понятия (дикие животные).

Ход игры. Предлагаю детям назвать звуки в слове по порядку. Со отнести звук с буквой. Обозначит звуки буквами. Дописать слово.

Подумайте и скажите, что общего у этих картинок (это дикие животные). Назовите травоядных животных. Объясните, почему их так называют. Назовите детёнышей этих животных.

Относится ли лев к травоядным? Кто он? Какие слова-признаки можно подобрать к слову лев? (Смелый, сильный, грозный и так далее).

Вариант II.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа.

Закрепление обобщающего понятия (инструменты).

Подумайте и скажите, что общего у этих картинок (это инструменты). Найдите два слова и выделите первые слоги этих слов. Образуйте слово, обозначающее название игры (лото). Назовите слова-действия, которые выполняют этими инструментами (клеща ми кусают, топором рубят, пилой пилят, лопатой копают).

Вариант III.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа.

Закрепление обобщающего понятия (рыбы).

Подумайте и скажите, что общего у этих картинок (это рыбы). Постройте «пирамиду» из слов-названий рыб, «положив» в основание самое длинное слово, второе покороче, третье — самое короткое.

Вариант IV.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа.

Закрепление обобщающего понятия (птицы).

Подумайте и скажите, что общего у этих картинок (это птицы). Назовите перелётных и зимующих птиц. Объясните, почему их так называют.

Составьте предложения со словом голубьтак, чтобы это слово было на первом, третьем, четвёртом месте в предложении. Вспомните правила написания предложения:

начало предложения пишем с большой буквы.
в конце предложения ставим точку.
слова в предложении пишутся отдельно.

Зарисуйте схемы этих предложений.

Прочитайте слова, которые «спрятались» в словах чайка-чай, голубь-гол.

Пятая группа игр направлена на закрепление навыков звуко — буквенного анализа и синтеза.

Игра «Прочти слово».

Вариант I.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа и синтеза. Ход игры. Предлагаю ребёнку назвать слово и выделить первый звук в каждом слове. Прочитать получившееся слово. Соотнести звуки с буквами. Записать слово.

Вариант II.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа и синтеза.

Ход игры. Предлагаю ребёнку назвать слово и выделить первый звук в каждом слове. Прочитать получившееся слово. Соотнести звуки с буквами. Записать слово.

Прочитайте слово наоборот (Рим). Что это такое? (Рим — это название города, при необходимости объясняю). Вспомните и скажите, как пишутся названия городов? (Названия городов пишутся с большой буквы). Что ещё пишем с большой буквы? (Имена людей, клички животных, названия рек, начало предложения).

Вариант III.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа и синтеза.

Ход игры. Узнай, что испекла мама? Предлагаю ребёнку назвать слово и выделить последний звук в каждом слове. Прочитать получившееся слово. Соотнести звуки с буквами. Записать слово. Поду майте и скажите, что ещё можно печь? (Хлеб, печенье, пряники). Укажите место звука п в этих словах. Что можно сказать о звуке п в словах печенье, пряники (в слове печенье звук п мягкий, а в слове пряники звук п твёрдый).

Вариант IV.

Цели: 1. Закрепление звуко — буквенного анализа и синтеза.

Ход игры. Узнай, кто спрятался под креслом, выделив второй звук в каждом слове. «Прочитай» слово по звукам. Соотнеси звуки с буквами. Запиши слово.

Измени один звук в слове так, чтобы получилось новое слово. Кот — кит.

Игра «Цепочка слов»

Цель: 1. Упражнять детей в определении первого и последнего

звука.

Ход игры. Посмотрите внимательно на картинки и составьте «цепочку» из слов. «Цепочку» мы начнём от слова со звёздочкой. Что бы продолжить «цепочку», надо выделить последний звук в этом слове (это звук к). А теперь найдите слово, которое начинается с того же звука. (Продолжить «цепочку» аналогичным образом). Ка кие слова не вошли в «цепочку»? Почему?

Игра «Найди одинаковый звук».

Вариант I.

Цель: 1. Автоматизация звука р.

Дифференциация звуков р – л.

Ход игры. Предлагаю детям назвать все слова. Подумайте и скажи те, какой звук встречался в словах чаще. Укажите место этого звука. Все ли картинки были названы? Почему?

Вариант П.

Цель: 1. Автоматизация звука р.

Развитие зрительного восприятия, памяти, пространственных представлений.

Ход игры. Предлагаю детям назвать все слова. Подумайте и скажи те, какой звук встречался в словах чаще. Укажите место этого звука. Какие картинки можно объединить между собой? (Корова, верблюд). Почему? (Потому что это — домашние животные). Назовите детёнышей этих животных. Какую пользу приносят эти животные?

Запомни и назови где, какая картинка расположена. (Корова в левом верхнем углу и так далее).

Вариант III.

Цель: 1. Выделение звука о из слова.

Указание места звука.
Деление слов на слоги.

Ход игры. Предлагаю детям назвать все слова. Подумайте и скажи те, какой звук встречался в словах чаще. Укажите место этого звука. — Все ли картинки были названы? Почему?

— На сколько групп можно разделить эти слова?

— На три группы.

— Почему?

— В первой группе слова, состоящие из одного слога:

йод, волк; во второй группе слова, состоящие из двух слогов: шапка, циркуль; в третьей группе слова, состоящие из трёх слогов:

ножницы, мухомор.

Вариант IV.

Цель: 1. Автоматизация звука ш.

Ход игры. Предлагаю детям назвать все слова. Подумайте и скажи те, какой звук встречался в словах чаще. Укажите место этого зву ка. Все ли картинки были названы? Почему?

Назовите самые короткие слова (шар, шлем). Назовите самое длинное слово (черепаха).

Вариант V.

Цель: 1. Выделение звука и из слова.

Указание места звука.

Ход игры. Предлагаю детям назвать все слова. Подумайте и скажи те, какой звук встречался в словах чаще. Укажите место этого зву ка. Все ли картинки были названы? Почему?

Что общего между дельфином и тюленем? (Жители моря).

Игра «Определи пропущенную букву».

Цель: 1. Соотнесение звука с буквой.

Формирование обобщающих понятий (гласные).

Ход игры. Предлагаю детям назвать слова по картинкам (шар, лук, сом, зонт, жук). Соотнести звуки с написанными буквами (ш-р, л-к, с-м, з-нт, ж-к). Услышать пропущенный звук, до писать букву. Прочитать слово. Назвать одним словом буквы, которые вставляли (гласные). Что объединяет эти слова? (Количество слогов).

Игра «Собери буквы в слово»

Цель: 1. Соотнесение звука с буквой.

Закрепление звуко — буквенного анализа.

Ход игры. Предлагаю детям назвать каждую из картинок, выделить в слове звуки по порядку, соотнести звуки с буквами. Собрать бук вы в слово. Прочесть слово по буквам. Подобрать слова к слоговым схемам __ы а__(тыква), __о__ы__ (осы). Назвать ударную гласную в этих словах. Назвать звуки по порядку в каждом слове.

Игра «Допиши предложение».

Цель: 1. Развитие языкового анализа и синтеза.

Ход игры. Предлагаю детям прочитать предложение и дополнить его подходящим по смыслу и соответствующей картинке словом (Трусливый, как заяц. Неуклюжий, как медведь. Сильный, как зубр). Объяснить, почему так говорят. Предлагаю назвать в дописываемых словах все звонкие (глухие) звуки. Указать ударную гласную в словах медвежонок, заяц.

: Пн, 14 марта 2022

Безопасное поведение.

Никуда не ходи с незнакомыми людьми.

Не садись в чужую машину.

С наступлением темноты иди домой.

Не меняй маршрут возвращения из школы домой.

Всегда сообщай родителям о своих планах на день.

Маленькие дети должны знать правила безопасного поведения и не ходить по городу без взрослых.

Не верьте в щедрость незнакомцев. Никогда не верь незнакомцу, если он обещает что-то купить или подарить тебе. Ответь, что тебе ничего не нужно.

Никогда не вступай в разговор с незнакомым человеком на улице. Общение с незнакомцами только при старших

Не соглашайся никуда идти с незнакомым человеком, не садись в машину, как бы он тебя не уговаривал и что бы ни предлагал.
Если незнакомый человек настойчив, взял тебя за руку или пытается увести, вырывайся и убегай, громко кричи, зови на помощь, брыкайся, царапайся, кусайся.
О любом таком происшествии с тобой обязательно расскажи родителям, учителю и знакомым взрослым.

Памятка

Безопасное поведение

НЕЗНАКОМЫЙ ЧЕЛОВЕК ЗВОНИТ В ДВЕРЬ

Ни в коем случае не открывай дверь
Позвони соседям и сообщи им об этом.
Не вступай в разговоры с незнакомцем. Помни, что под видом почтальона, слесаря, злоумышленники пытаются проникнуть в квартиру.

Если незнакомец пытается открыть дверь, срочно звони в полицию, назови причину звонка и точный адрес, затем с балкона или из окна зови на помощь.

НЕЗНАКОМЫЙ ЧЕЛОВЕК В ПОДЪЕЗДЕ ДОМА

Не заходи в подъезд, если за тобой идет незнакомый человек.
Не подходи к квартире и не открывай ее, если кто-то незнакомый находится в подъезде.
При угрозе нападения, подними шум, привлекай внимание соседей (свисти, разбей стекло, звони и стучи в двери).

НЕЗНАКОМЫЙ ЧЕЛОВЕК В ЛИФТЕ

Если в вызванном тобой лифте находится неизвестный человек, не входи в кабину.
Если ты вошел в лифт с незнакомцем, вызывающим подозрение, нажми одновременно две кнопки «Вызов диспетчера» и «Стоп», чтобы кабина стояла на месте с открытыми дверями. Завяжи разговор с диспетчером, он вызовет милицию.

Не стой в лифте спиной к пассажиру, наблюдай за его действиями.

При попытке нападения подними шум, кричи, стучи по стенкам лифта, защищайся, постарайся нажать кнопку «Вызов диспетчера».

: Пн, 14 марта 2022

Логопедические рекомендации учителям начальных классов

Классификация стойких, специфических ошибок, которые встречаются у младших школьников при усвоении учебного материала по русскому языку.

Педагогическая симптоматика трудностей, специфические ошибки на письме.	Объективные причины стойких нарушений.	Общие рекомендации их профилактики и коррекции.
Смешение, замена согласных букв, близкие по акустическим и артикуляционным признакам (зуки — жуки). Смешение букв по звонкости и глухости (панка- банка, бабушка — папушка).	Недоразвитие фонетико – фонематического анализа, недостатки в развитии процессов произвольного внимания, несформированность звуко – буквенных ассоциаций, недостатки в произношении. Трудности в различии фонем родного языка, несформированность фонетического слуха.	— осуществлять тонкую дифферинциацию сходных звуков: звонких и глухих, шипящих – свистящих, твердых – мягких, звуков сходных по артикуляции; — запоминание формы буквы и соотношение с её частями и пропорциями; — игра: «Мягкие буквы»; — устранить недостатки звукопроизношения.
Пропуск гласных букв, слогов, недописывание слов и предложений (трава- трава, сидит — сдт).	Несформированность фонематического восприятия. Недостаточность звуко – буквенного анализа, неустойчивость внимания, сниженная работоспособность, индивидуально – психологические особенности.	— определять количество звуков в словах (мак, рука, карандаш); — выделять звуки из слова в разбивку (назвать 2,3,5 и др. звуки в слове); — определять количество гл. и согл. Звуков в слове; — последовательно выделять звуки в слове; — придумать слова на определенный звук «с».
Ошибки на определение места звука в слове, на выделение звука из слова.	Несформированность фонетико – фонематического анализа, недостаточность развития анализа пространственных отношений.	— осуществлять тонкую дифференцировку сходных звуков: звонких и глухих, шипящих – свистящих, твердых – мягких, звуков сходных по артикуляции; — игра «Мягкие буквы»; — устранить недостатки звукопроизношения; — учить правильно употреблять словесные обозначения пространственных признаков предметов (высокий – низкий дом)
Неразличение звуков в слове, выделение только акустически сильных.	Недоразвитие фонетико – фонематического анализа, недостаточность звукового анализа.	— осуществлять тонкую дифферинцировку сходных звуков (мак, рука); — выделять звуки из слова в разбивку (назвать 2,3,5 и др. звуки в слове); — определять количество гласных согласных звуков в слове; — последовательно выделять звуки в слове (дом, сумка); — игра «Цепочки слов»;
Добавление гласных букв (трава- тарава, кувшин — кувашин).	Несформированность звуко – буквенного анализа, неустойчивость произвольного внимания. Несформированность фонематического восприятия.	— определять количество звуков в словах (мак, рука, карандаш); — — выделять звуки из слова в разбивку (назвать 2,3,5 и др. звуки в слове); — определять количество гласных согласных звуков в слове; — последовательно выделять звуки в слове (дом, сумка); — придумать слова на определенный звук «с».
Неразличение при письме сходных по начертанию букв (б-в,н-п,м-л,ш-т), по пространственному сходству (муха- миха, летят быстро санки – лепят быстро санки). Недописывание отдельных элементов букв или приписывание лишних.	Недостаточность зрительного анализа. Несформированность анализа пространственных отношений пространственного восприятия.	— зрительные диктанты на вербальном материале (развивает орфографическую зоркость); — отработка понятий левый – правый; — «Мягкие буквы»; — запоминание формы и соотношение её частей и пропорций;
Перестановка букв и слогов внутри слова (взял – звял, иногда — игонда).	Недостаточность зрительного анализа, недостаточность звуко – буквенного анализа, неустойчивость произвольного внимания.	— «Мягкие буквы»; — зрительный диктант на вербальном материале; — смотри рекомендации выше.
Сложности при переводе звука в букву и наоборот.	Несформированность звуко – буквенного анализа, не выработаны прочные связи между звуковой и графической формами букв, не усвоены понятия звук и слово. Дислексия. Несформированность слухового восприятия.	Рекомендации выше.
Смешение печатных и письменных букв.	Недостаточность развития процессов зрительного анализа, недостаточная отдифференцированность зрительных образов печатных и письменных букв.	Смотри рекомендации выше.
Тремор при письме.	Трудности в произвольном управлении микромоторикой, неумение дифференцировать мышечные усилия, недостатки в сформированности зрительно – двигательных координаций.	— упражнения для развития мелких дифференцированных моторных двигательных умений; — работа с ножницами, складывание узоров, нанизывание бусинок.
Затруднение в употребление заглавной буквы. Неумение выделять предложение из текста, слитное написание предложений.	Недостаточное развитие вербального анализа, недостаточная гибкость мыслительной операции – анализа.	— выделение слов в предложения и «склеенных» предложений (Былазимаморозщипал).
Неумение применять правило в конкретной ситуации на письме (жи — ши).	Несформированность слухового восприятия	-отдифференцировать условия, при которых пишется и или е.
Не слышат ударную безударную гласную, трудности в подборе проверочных слов (протянул — тянули).	Конкретность мышления, т.е. недостаточность мыслительных операций – обобщения. Бедность словарного запаса.	Смотри рекомендации выше
Затруднение при подборе родственных слов на основе установления общего смысла корня, путают с близкими по звучанию словами (весло – весело, шиповник — шипучка).	Отставание в развитии лексико – грамматической стороны речи. Бедность и не точность лексического запаса, ограниченность словаря обиходно – бытовыми рамками. Конкретность мышления.	— выделение существенных признаков; — игра «Четвертый лишний»; — называть слова близкие по существу.
Трудности в структурном построении предложения (Мальчик выливает из кувшин молока). Неумение пользоваться грамматическими связями слов в предложение согласованием, управлением. Неумение изменить слова, образовывать новые слова (стулья – стулы, ухо — ухи). Трудности в преобразовании прилагательных от существительных. Ошибки при опоре на образец (кожаный – кожный, сливовый — сливочный).		— уточнение и расширение словарного запаса, накопление новых слов (различных частей речи); — активизация различных способов словообразования; — уточнение значений различных синтаксических конструкций; — совершенствование грамматического оформления связной речи путем овладения словосочетаниями, связью слов в предложении, моделями различных синтаксических конструкций.
Наращивание слов лишними буквами и слогами (глубокая — голобокая). Произвольное деление слов (вскочил на ветку – вско чилна ветку). Раздельное написание приставок (прилетели – при летели, взяла – в зела).	Несформированность фонематического восприятия, вербального анализа, недостатки в развитии зрительного анализа и синтеза, недостаточное развитие пространственных отношений.	— выделение отдельных слов из «склеенных», из предложений (шаркорзинаботинки..); — зрительный диктант; — смотри рекомендации выше.
Зеркальное написание букв, неузнавание букв в перевернутом виде.	Недостаточность зрительного анализа, недостаточное развитие анализа пространственных отношений.	— «Мягкие буквы»; — «Зрительные диктанты»; — конструирование букв из её элементов; — смотри рекомендации.
Высота букв не соответствует высоте рабочей строки. Буквы располагаются выше или ниже рабочей строки.	Слаборазвита тонкая моторика пальцев рук, не сформированы зрительно –двигательные координации, недостаточное развитие анализа пространственных отношений.	— упражнения для развития мелких дифференцированных моторных двигательных умений; — работа с ножницами, складывание узоров, нанизывание бусинок; — отработать понятия начало, середина, конец рабочей строки; — смотри рекомендации выше

: Пн, 14 марта 2022

Касицкая Наталья Сергеевна – Уполномоченный по этике и противодействию и коррупции.

Контактная информация:

г. Костанай, ул. Бородина, 221а,

кабинет № 18, 57-65-20

График приема:

Ежемесячно каждый второй четверг с 9.00 до 17.00 часов,

перерыв с 13.00 до 14.00 часов

№	Название	Скачать
1	Анализ коррупционных рисков 30.06.2023

: Пн, 14 марта 2022

Ана тілім, дана тілім, бақ тілім,
Ана тілім, дана тілім, бақ тілім,
Сенсіз бақыт дүниеден тапты кім?
Сенсіз менің қуанышым,шаттығым,
Сенсіз менің тазалығым,пәктігім.

№ 5 «А» мектеп-гимназиясында 20-24 қаңтар аралығында «Тіл-ұлттың жаны» атты тақырыпқа байланысты сыныптан тыс іс шара өткізілді.Алдымызға қойылған мақсат- қазақ тілінің мәртебесін көтеру.Оқушының қазақ тіліне, еліне деген сүйіспеншіліктерін арттыру. Іс шара ҚР әнұранымен ашылды. Іс шараны қазақ тілі мұғалімдері Р.Сулейменова мен А.Габдулина өткізді. Іс шараға 3-4 сынып оқушылары қатысты.Оқушыларға әр түрлі қызықты тапсырмалар берілді. «Жедел жауап», «Мақал-мәтелдер», «Тапқыр болсаң тауып көр».

Оқушылар тілге қызыушылықтарын білдіріп, зор ықыласпен қатысып жүлделі орындарға ие болып, мақтау қағазымен марапатталды 4 «В» сынып оқушылары Базархан Рамазан, Плясковский Руслан,Шевченко Александра, 4 «З» сынып оқушылары Коваленко Карина,Шакаров Асанали.

Қортындылай келсек, бұл шаралар осы мерекемен ғана шектеліп қалмай,өз жалғасын табады деп ойлаймын.Сондықтан тілімізді қадірлей,құрметтей білейік!

: Пн, 14 марта 2022

2021 жылы еліміздің тәуелсіздік алғанына 30 жыл болды. Әр айдың соңғы сәрсенбісіндегі мектепішілік іс – шара да осы «Тәуелсіздік мерекесі тақырыбында ұйымдастырылды. Бұл іс – шарада мерейлі тәуелсіздігіміздің отыз жылдығына орай мектебіміздің білім алушылары жаттаған өлеңдерін мәнерлеп оқыған болатын,сонымен қатар әр сынып «Тәуелсіздік – ел ұраны» әнің шырқап әннен шашу шашты. Мәнерлеп оқу бірінші сыныптар мен төртінші сыныптар аралығында (әр сыныптан 2-3 оқушыдан қатысты) өткізілген болса, «Тәуелсіздік – ел ұраны» әні екінші- үшінші сыныптар аралығында шырқалған болатын. Мәнерлеп оқуға қатысқан ең кішкентай 1- сынып оқушыларын атап өтер болсақ Ким Луина, Тахирова Самира, Ерболат Нұрай, Дидух Захар, Сейткужина Самина,Тахирова Самира, Бекмухамбетова Амели, Кушугулов Арсен, Кенебаева Азалия. Қатысушыларға алғысымызды білдіре отырып,еліміздің тәуелсіздігі тұғырлы болып, туымыз тек қана биіктен көрініп ашық аспанымызда желбірей берсін дейміз!

: Пн, 14 марта 2022

4 «А» сыныбында Ұлы педагог-ағартушы, қоғам қайраткері, жазушы, қазақ жазуының негізін қалаушылардың бірі Ы.Алтынсариннің туғанына 180 жыл толуына орай « Поэзия туралы әңгіме» іс-шарасы өткізілді. Іс-шараны өткізу үшін «Ы.Алтынсариннің өмірі мен шығармашылық қызметі» атты кітап көрмесі ұйымдастырылды.

Балалар өлеңдерінен Ы.Алтынсариннің өз өлеңдерінде қазақ өмірінің әр түрлі жақтарын поэтикалық образдар мен салыстырулар арқылы баяндағанын білді. «Достар» өлеңінде — бауырлас халықтарға деген құрметті жырлады, достыққа шақырды. «Ана махаббаты» өлеңінде қазақ отбасының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы суреттеліп, ана бейнесі Отан бейнесімен байланыстырылады. Кездесу соңында викторина өткізілді.

«Беседа о поэзии»

В 4«А» классе было проведено мероприятие «Беседа о поэзии» к 180-летию со дня рождения И.Алтынсарина – великого педагога-просветителя, общественного деятеля, писателя, одного из основоположников казахской письменности.

Для проведения мероприятия была использована книжная выставка «Жизнь и творческая деятельность И.Алтынсарина». Из стихотворений ребята узнали, что И.Алтынсарин освещал в своих стихотворениях различные стороны казахской жизни путем подбора поэтических образов и сравнений. В стихотворении «Друзья» — воспевал уважение к братским народам, призывал к дружбе. В стихотворении «Любовь матери» описывал обычаи, традиции казахской семьи, что образ Матери ассоциируется с образом Отчизны. В конце встречи была проведена викторина.

: Пн, 14 марта 2022

2021 жылдың қазан айының соңғы сәрсенбісінде №5 А мектеп — гимназиясында «Тілдер күні» өтті. Бұл күні 1-2 сыныптар аралығында «Отан» тақырыбында , ал 3-4 сыныптар аралығында Ахмет Байтұрсыновтың өлеңдерін мәнерлеп оқу сайысы өткізілді. І орынға ие болған 1 «Д» сынып оқушысы Шарип Асанали, 1 «А» сынып оқушысы Ким Луина , 1 «В» сынып оқушысы Раисова Амина , 3 «Б» сынып оқушысы Садвакасов Арлан, 4 «А» сынып оқушысы Солодовникова Дарья және де ІІ орынға ие боғандар 4 «А» сынып оқушысы Ким Юна , 4 «В» сынып оқушысы Умарова Дарина , 4 «Г» сынып оқушысы Кушпетюк Полина . Бұл сайыстан тыс «Тілдер күніне» қарсы әр сыныппен үзіліс кезінде қазақша караоке айтып, би биледік.

: Пн, 14 марта 2022

30 апреля в КГУ «Школа – гимназия №5 «А» отдела образования города Костаная» УОАКО в рамках реализации государственной программы «Рухани Жаңғыру» проведен единый классный час «1 мая – День единства народа Казахстана»

Дружбу между народами нельзя объявить каким-либо постановлением или указом, она в сердцах людей. Мы вместе живем и строим достойную жизнь общества, уважаем национальные традиции друг друга. С обретением независимости День единства народа Казахстана наполнился новым глубоким содержанием и стал символом крепкой дружбы, сплоченности нашего народа, независимо от национальности и вероисповедания.

Государственная программа «Рухани Жаңғыру» ориентирована на возрождение духовных ценностей казахстанцев с учетом всех современных рисков и вызовов глобализации. Главным показателем прогресса общества всегда являлись его культурные достижения. Особое отношение к родной земле, её культуре, обычаям, традициям считается важнейшей чертой патриотизма, основой того культурно-генетического кода, который любую нацию делает нацией, а не собранием индивидов. О любимой Родине пели песни, дорогой Отчизне посвящали свои стихи учащиеся 1-4 классов.

В ходе классного часа неоднократно говорилось о духе настоящего патриотизма и любви к своей Родине. Оригинальные кадры видеозарисовок и слайды презентаций сопровождались яркими красками, которые передавали красивые национальные костюмы, представленные вниманию ребят. Национальные танцы, песни и лирические стихотворения создали прекрасную атмосферу истинного народного единства.

: Пн, 14 марта 2022

іздің мектепте бірінші сыныптың 179 оқушысы оқиды, оның 167-сі ата-аналарының қалауы бойынша кезекші сыныптарда оқиды, 12 бала қашықтықтан білім алуда. Кезекші топтардың жұмысы санитарлық талаптарды қатаң сақтай отырып жүзеге асырылады: топтардың толуы 15 балағадейін, балалардың үстелдерін 1 метр қашықтықта орналастыру, әр сабақтан кейін бөлмелерді желдету, кварцтау, әр сабақтан кейін қол жуу және арнайы құралдарды қолдану.

Параллельде 6 сынып жиынтығы бар, оның ішінде 2 гимназия, 1 спорт сыныбы. «Жасарбаз» әскери-патриоттық тәрбие сыныбы ашылды, оның басты мақсаты патриотизмді, рухани – адамгершілік тәрбиені қалыптастыру болып табылады. Спорт сыныбының білім алушылары № 1 БЖСМ-де«Баскетбол» секциясында жаттығады. Жаттығулар аптасына 4 рет әр сейсенбі, бейсенбі, сенбі және жексенбі күндері өтеді.

Бірінші сынып оқушыларының ата-аналары карантиндік шаралар кезеңінде олардың балалары кезекші сыныптарда оқи алатынына қатты қуанады.

Наши первоклассники

179 первоклассниковобучаются внашей школе, из них 167 по заявлению родителей в дежурных классах, 12 детей остались на дистанционном обучении. Работа дежурных групп осуществляется при строгом соблюдении санитарных требований: наполняемость групп – до 15 детей, расстановка детских столов на расстоянии 1метра, проветривание, кварцеваниекабинетов после каждого занятия, мытье рук и использование специальных средств после каждого занятия.

В параллели 6 класс-комплектов, из них 2 гимназических, 1 спортивный класс. Открыт класс военно-патриотического воспитания «Жассарбаз», главной целью которого является формирование патриотизма, духовно – нравственного воспитания. Обучающиеся спортивного класса тренируются в ДЮСШ № 1 на секции «Баскетбол». Тренировки проходят 4 раза в неделю каждый вторник, четверг, субботу и воскресенье.

Родители первоклассников рады, что их дети могут обучаться в дежурных классах.

: Пн, 14 марта 2022

Қазақстанның Тәуелсіздік күні — бұл Қазақстан Республикасының басты ұлттық мейрамы. Бұл күн жыл сайын 16 желтоқсанда аталып өтеді. Биыл Қазақстан Республикасы тәуелсіздіктің 28 жылдығын атап өтеді: 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Жоғарғы Кеңесі республиканың тәуелсіздігі мен мемлекеттік егемендігі туралы заң қабылдады.

Қазақстандық патриотизмді, белсенді азаматтық ұстанымды, патриоттық сезімді қалыптастыру мақсатында 2017 жылдың 12 желтоқсанында №5А МГ 1 «Г» сыныбында Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне арналған ойын түрінде «Менің жерім — менің Қазақстаным» атты сынып сағаты өткізілді.

Балалар Тәуелсіздік туралы фильм, презентацияны көрді, 3 тілде (қазақ, орыс және ағылшын) өлеңдер оқыды, ҚР Әнұранын орындады, «Менің Қазақстаным» викторинасына қатысып, «Біздің Отанымыз Қазақстан» атты суреттер конкурсын өткізді.

1 «Г» сынып оқушылары сынып жетекшісі Наталья Александровна Хилимончикпен бірге мерекені дайындау мен өткізуге белсене қатысты. Барлықтарыңызды осы айтулы мерекемен құттықтаймыз! Баршаңызға бейбітшілік, жақсылық, игілік және молшылық, жаңа еңбек табыстарын.

День Независимости Казахстана – это главный национальный праздник Республики Казахстан. Эту дату жители страны отмечают ежегодно 16 декабря. В этом году Республика Казахстан отмечает 28 лет со дня провозглашения Независимости: 16 декабря 1991 года Верховный Совет Казахстана принял закон о независимости и государственном суверенитете Республики.

С целью формирования казахстанского патриотизма, активной гражданской позиции, патриотического сознания учащихся 12 декабря 2019 года в 1 «Г» классе ШГ№5А проведён классный час «Менің жерім- менің Қазақстаным» в форме игры, посвящённый Дню Независимости Республики Казахстан.

Ребята просмотрели фильм, презентацию о Независимости, читали стихи на 3 языках (казахском, русском и английском), исполнили гимн РК, участвовали в викторине «Мой Казахстан» и провели конкурс рисунков «НАША РОДИНА КАЗАХСТАН».

Ученики 1 «Г» класса вместе с классным руководителем Хилимончик Натальей Александровной, приняли активное участие в подготовке и проведении праздника.

Поздравляем всех с этим знаменательным праздником! Желаем всем мира, добра, благополучия и достатка, новых трудовых свершений, процветания для нашей Родины!

: Пн, 14 марта 2022

4 желтоқсан күні № 5 мектеп-гимназиясының 4 «З» сыныбында Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне арналған іс-шара өтті. Салтанатты әуеннің шырқалуымен балалар Қазақстанның туын көтеріп, мереке республиканың әнұранын шырқауымен басталды. Содан кейін домбырада Ахметов Қайраттың орындауында «Адай» күйі шырқалды. Біздің мектебімізге Пак Юрий Николаевичтің жетекшілігімен «Степные просторы» би композициясымен қонақтар келді. Би бізге өте ұнады. «ҚР Тәуелсіздігінің тарихы» атты бейнеролик Қазақстанның тарих тұрғысынан қалыптасуын көруге мүмкіндік берді. Біздің сынып оқушылары Ескен Елубаевтың «Қарлығаш туралы аңызды» мәнерлеп оқып берді. Балалар «Атамекен» вальсін билеп, көрермендердің қошеметіне бөленді. Ағылшын және қазақ тілдерінде өлеңдер мен әндер шырқалды. Іс-шара «Жаса, Қазақстан» ән хорының орындауымен «Шашу» дәстүрімен аяқталды. Концертке дайындық тек қана біздің, балалардың ғана емес, ата-аналардың, пән мұғалімдерінің шығармашылық жұмыстарының кезеңі болды. Бұл мереке біздің сүйікті ұстазымыз Ахметова Айгүл Есенболқызының жетекшілігімен өтті.

4 декабря в нашем 4 «З» классе школы-гимназии № 5 «А» состоялось мероприятие, посвящённое Дню Независимости Республики Казахстан. Под звуки торжественной музыки ребята внесли флаг Казахстана, и праздник начался со звучания гимна республики. Затем на домбре прозвучал кюй «Адай» в исполнении Ахметова Кайрата. В нашу школу приехали гости с танцевальной композицией «Степные просторы» под руководством Пака Юрия Николаевича. Нам очень понравился танец. Видеоролик «История Независимости РК» дал возможность увидеть становление Казахстана в разрезе истории. Ученики нашего класса трогательно прочитали легенду Ескена Елубаева «Легенда о ласточке». Некоторые родители не сдержали слёз. Ребята станцевали вальс «Атамекен» и вызвали у зрителей восторженные апплодисменты. Звучали стихи и песни на английском и казахском языке. Закончилось мероприятие замечательной традицией «Шашу» и исполнением хора песни «Жаса, Казахстан». Подготовка к концерту стал периодом творческой работы не только нас, детей, но и родителей, учителей предметников. Наш праздник прошёл под руководством нашего любимого учителя Ахметовой Айгуль Есенболовны.

Неизвестный Константин, ученик 4 «З» класса школы-гимназии № 5 «А» города Костаная.

: Пн, 14 марта 2022

О развитии государственного языка за 2023 год

Педагогический коллектив КГУ «Школа-гимназия №5 «А» отдела образования города Костаная» Управления образования акимата Костанайской области постоянно работает над выполнением плана по реализации Закона «О языках» РК.
Закон Республики Казахстан от 11 июля 1997 года № 151-I «О языках в Республике Казахстан» устанавливает правовые основы функционирования языков в Республике Казахстан, обязанности государства в создании условий для их изучения и развития, обеспечивает одинаково уважительное отношение ко всем, без исключения, употребляемым в Республике Казахстан языкам.
Статья 3. Законодательство о языках в Республике Казахстан
Законодательство о языках в Республике Казахстан основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона, иных нормативных правовых актов Республики Казахстан, касающихся употребления и развития языков. Законодательство о языках распространяется на граждан Республики Казахстан, на иностранцев и лиц без гражданства, постоянно проживающих в Республике Казахстан.
Статья 16. Язык в области образования
В Республике Казахстан обеспечивается создание детских организаций, функционирующих на государственном языке, а в местах компактного проживания национальных групп — и на их языках. Язык обучения, воспитания в детских домах и приравненных к ним организациях определяется местными исполнительными органами с учетом национального состава их контингента.
Республика Казахстан обеспечивает получение начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, после среднего, высшего и послевузовского образования на государственном, русском, а при необходимости и возможности, и на других языках. В организациях образования государственный язык и русский язык являются обязательными учебными предметами и входят в перечень дисциплин, включаемых в документ об образовании.
Правила изготовления и размещения вывесок с наименованием государственных органов на административных зданиях утверждены постановлением Правительства Республики Казахстан от 22 ноября 2011 года № 1371 Наименование государственного органа должно быть изложено на государственном и русском, а при необходимости, и на других языках.
В школе-гимназии ведется определённая работа в данном направлении:
 Оформлен приказ «О создании комиссии по реализации Закона «О языках Республики Казахстан»
 Создан приказ о назначении ответственных за реализацию Закона «О языках Республики Казахстан»
 Разработан план по реализации государственного языка РК в школе-гимназии.
 Данный вопрос ежегодно рассматривается на совещании при директоре.
 При входе в школу все тексты визуальной информации располагаются на государственном языке слева, а на русском языке справа
 Школьная документация ведется на 2-х языках: книги приказов, входящая и исходящая документация, протоколы педагогических советов, совещаний при директоре и др.
 Внутреннее оформление школы: стенды, вывески, объявления оформлены в соответствие с Законом Республики Казахстан «О языках» на государственном языке (казахском) и русском
 Информация на школьном сайте оформляется на двух языках, на сайте есть отдельная рубрика «Государственные символы РК»
 В каникулярное время функционирует кружок по изучению казахского языка для учителей.
 Для обучающихся в последнюю среду месяца организуются мероприятия, посвящённые изучению казахского языка «День языков»
 Организован кружок казахского языка для подготовки к конкурсам различного уровня, таких как «Білгіштер» (рук. Амренова К.З., преподаватель каз.языка), "Бастау"( рук. Досмагамбетова Б.М., учитель начальных классов), "Фанни инглиш" ( рук. Тажмакина А.Т.., учитель английского языка).
 Школьные мероприятия и праздники проводятся на двух языках: государственном и русском.

Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 — 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 29 маусымдағы № 110 Жарлығы.

«Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығын іске асыру мақсатында ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 — 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы(бұдан әрі — Бағдарлама) бекітілсін.
Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) бір ай мерзімде Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлесін және бекітсін;

2) «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуінің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығында айқындалған мерзімде Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне Бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы

Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.

Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н. Назарбаев

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2011 жылғы 29 маусымдағы
№ 110 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың
2011 — 2020 жылдарға арналған
МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ
Бағдарлама паспорты

Ескерту. Бөлімге өзгеріс енгізілді — ҚР Президентінің 04.12.2015 № 126 Жарлығымен.

Бағдарламаның атауы	Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 — 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
Әзірлеу үшін негіз	Бағдарлама Қазақстан Республикасы Конституциясының 7, 93-баптарына; «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» 1997 жылғы 11 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына; Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына; «Мемлекеттік бағдарламалардың тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 957 Жарлығына, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының XV сессиясында берген тапсырмаларын орындау жөніндегі Іс-шаралар жоспарының 3-тармағына; Ел бірлігі доктринасына; Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 21 қарашадағы № 1122 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейтудің, оның бәсекеге қабілеттілігін арттырудың 2007 — 2010 жылдарға арналған тұжырымдамасына сәйкес әзірленді
Бағдарламаны әзірлеу үшін жауапты мемлекеттік орган	Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі
Бағдарламаны жүзеге асыру үшін жауапты мемлекеттік органдар	Орталық және жергілікті атқарушы органдар
Бағдарламаның мақсаты	Қазақстанда тұратын барлық этностардың тілдерін сақтай отырып, қазақстандық біртектілік пен бірлікті нығайтудың аса маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің кең ауқымды қолданысын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясаты.
Міндеттері	Мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасын жетілдіру және стандарттау; мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту; мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру; мемлекеттік тілді қолданудың мәртебесін арттыру; мемлекеттік тілге сұранысты арттыру; қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелеу; тіл мәдениетін жетілдіру; коммуникативтік-тілдік кеңістіктегі орыс тілінің қызмет етуі; Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау; ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену
Іске асыру мерзімі	2011 — 2020 жылдар бірінші кезең: 2011 — 2013 жылдар екінші кезең: 2014 — 2016 жылдар үшінші кезең: 2017 — 2020 жылдар
Нысаналы индикаторлар	Мыналарды: 1) мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесін (2017 жылға қарай — 80%, 2020 жылға қарай — 90%); 2) мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесін (2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 100%); 3) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесін (2014 жылға қарай — 53%, 2017 қарай — 62%, 2020 жылға қарай — 72%); 4) тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылау кезінде қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақталуына қанағаттанушылық дәрежесін (2014 жылға қарай — 60%, 2017 жылға қарай — 75%, 2020 жылға қарай — 90%); 5) қазақ тілінің реттелген терминологиялық қорының үлесін (2014 жылға қарай — 20%, 2017 жылға қарай — 60%, 2020 жылға қарай — 100%); 6) республикадағы орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2020 жылға қарай — 90%); 7) этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесін (2014 жылға қарай — 60%, 2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 80%); 8) республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2014 жылға қарай — 10%, 2017 жылға қарай — 22%, 2020 жылға қарай — 25%); 9) республикадағы үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген тұрғындардың үлесін (2014 жылға қарай — 10%, 2017 жылға қарай — 17%, 2020 жылға қарай — 20%) ұлғайту.
Қаржыландыру көздері мен көлемі	2011 — 2020 жылдары Бағдарламаны іске асыруға республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да қаражат жұмсалатын болады. Бағдарламаның бірінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 19 134 946 мың теңгені құрайды. 2011 — 2020 жылдарға арналған Бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.

Кіріспе

Ескерту. Бөлімге өзгеріс енгізілді — ҚР Президентінің 04.12.2015 № 126 Жарлығымен.

Тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі — Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Конституциясының 7 және 93-баптарына, «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» 1997 жылғы 11 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына, Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығыменбекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына, «Мемлекеттік бағдарламалардың тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 957 Жарлығына, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының XV сессиясында берген тапсырмаларын орындау жөніндегі Іс-шаралар жоспарының 3-тармағына, Ел бірлігі доктринасына, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет» ұлт жоспарына сәйкес әзірленді.

Іске асырылуы он жылға есептелген Бағдарлама елімізде қалыптасқан тіл құрылысын талдауға негізделген, тіл мәселелерімен айналысатын сарапшылар қауымының пікірлері мен ұсыныстары ескеріле отырып әзірленген.

Бағдарламаны әзірлеу кезінде 30-дан астам шет елдің мемлекеттік тіл саясатын жүзеге асыруға қатысты мәселелерінің құқықтық реттеу тәжірибесі зерделенді.

Бұл құжат қоғамдық өмірдің барлық саласында тілдерді дамыту мен қолдану және мемлекеттік тілді кең ауқымды қолдану үшін жағдай жасауға байланысты өзекті проблемаларды шешудің нормативтік-ұйымдастырушылық негізі болып табылады.

Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев: «Біз барша қазақстандықтарды біріктірудің басты факторы болып табылатын қазақ тілінің одан әрі дамуы үшін барлық күш-жігерімізді салуымыз керек. Сонымен бірге елімізде тұратын барлық халықтардың өкілдері ана тілдерінде еркін сөйлей, оқи алуына, оны дамытуға қолайлы жағдай тудыру қажет» деп атап көрсеткен болатын.

Ел бірлігі доктринасында мемлекеттік тіл жалпыұлттық және рухани бірліктің басты факторы, негізгі басымдығы ретінде айқындалған. Оны меңгеру әрбір Қазақстан азаматының парызы мен міндеті саналып, жеке өзінің бәсекеге қабілеттілігі мен қоғамдық өмірге араласуының белсенділігін айқындайтын ынталандырушы тетік болуға тиіс.

«100 нақты қадам»: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет» ұлт жоспарындағы негізгі бағыттардың бірі «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық патриоттық идеясын іске асыру, сондай-ақ қазақстандықтардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың түйінді факторы ретінде үштілді білім беруді дәйекті түрде дамыту болып табылады.

Бағдарламада белгіленген мақсаттар мен міндеттер Бағдарламаны іске асырудың барлық кезеңіне арнап уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейтін және Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілетін Іс-шаралар жоспары арқылы жүзеге асырылады.

Бағдарламада көзделген барлық іс-шаралар жалпыұлттық бірлікті нығайтудың маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілді дамытудың басымдығына негізделген және азаматтардың рухани-мәдени және тілдік қажеттіліктерін толық қанағаттандыруға бағытталған. Бағдарламаның барлық іс-шаралары Конституцияның 7-бабына және Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2007 жылғы 23 ақпандағы № 3 қаулысына барынша сәйкес түзілген.

Бағдарламаны іске асырудың нәтижелі болуы жоспарланған іс-шараларды іске асырудың тиімділігіне қол жеткізу үшін қажетті нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру және негізгі бағдарламалық іс-шараларды мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларына кіріктіру жолымен қамтамасыз етілетін болады.

Сонымен қатар, бұл шаралардың практикалық нәтижесіне қол жеткізу үшін барлық мемлекеттік органдар мен шаруашылық субъектілері, оның ішінде ұлттық компаниялар мен қаржылық ұйымдар күш жұмылдыруға тиіс.

Қазіргі ахуалды талдау

Ескерту. Бөлімге өзгеріс енгізілді — ҚР Президентінің 04.12.2015 № 126 Жарлығымен.

Тәуелсіз Қазақстанда оңтайлы әлеуметтік-лингвистикалық кеңістік құру тіл саясатын кезең-кезеңмен іске асыру арқылы жолға қойылып отыр.

1997 — 2000 жылдары «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» 1997 жылғы Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына және Тілдерді қолдану мен дамытудың 1998 — 2000 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының бекітілуіне орай қоғам өмірінің негізгі салаларында тіл құрылысының құқықтық негізі қалыптаса бастады.

2001 — 2010 жылдары Тілдерді қолдану мен дамытудың он жылға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру аясында тіл құрылысы стратегиясының мынадай үш бағыты айқындалды: мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникативтік қызметін кеңейту және нығайту, орыс тілінің жалпы мәдени қызметін сақтау, Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту. Сондай-ақ осы кезеңде Мемлекет басшысының бастамасы бойынша «Тілдің үш тұғырлылығы» ұлттық мәдени жобасын іске асыру жұмысы басталды.

Бағдарламаны іске асыру қорытындылары Қазақстан Республикасындағы тіл құрылысының келешекпен сабақтас негізін қалады:

1) мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымы елеулі түрде кеңейді: қазақ тілінде оқытып, тәрбиелейтін ұйымдар (балабақшалар мен шағын орталықтар) — 5644, мектептер — 3798, мемлекеттік тілді оқыту орталықтары — 88;

2) іс қағаздарын жүргізуді мемлекеттік тілге көшіру процесі белсенділікпен іске асырылып келеді (мемлекеттік органдардағы қазақ тіліндегі құжаттардың үлес салмағы шамамен 88 %-ды құрайды);

3) мемлекеттік тілді оқытудың әдістемелік базасы әзірлену үстінде (көп деңгейлі оқу-әдістемелік кешендер, жалпы таралымы 720 мың дана 10 түрлі сөздік, жалпы таралымы 260 мың дана екі және үштілді 8 салалық сөздік жарық көрді).

2011-2014 жылдары:

1) 168 баспа жобасы, оның ішінде 48 оқу-әдістемелік құрал, балаларға арналған 35 кітап, 36 салалық сөздік және танымдық, ғылыми, публицистикалық 49 кітап жарық көрді. «Қазақ сөздігі» қазақ тілінің біртомдық үлкен түсіндірме сөздігі, инновациялық негізде әзірленген «Даналық әліппесі» оқыту кешені жарық көрді.»;

2) бірқатар тележобалар, реалити-шоулар, қазақ тілін оқыту сабақтары, анимациялық фильмдер және т.б. іске асырылды;

3) ІЕLТS (Ұлыбритания) және ТОЕҒL (Америка Құрама Штаттары) жүйелері бойынша тілді білуді бағалаудың көпдеңгейлі жүйесі негізінде «Қазтест» жүйесі әзірленді;

4) қазақ тілін оқыту орталықтарын аккредиттеу жүйесінің әдіснамасы әзірленді;

5) шетелдегі қазақ диаспорасы өкілдеріне ана тілін үйренуде әдістемелік және ұйымдастырушылық қолдауды ұйымдастыру жүйелі түрде жүргізіліп отыр. Шетелде тұратын отандастарды қолдау мақсатында тұрақты түрде Еуропа қазақтарының дәстүрлі кіші құрылтайы мен өнер фестивалі, сонымен қатар шетелде тұратын отандастарымыздың өмірлік іс-әрекетінің мәселелері бойынша әлеуметтанушылық және талдамалық зерттеулер жүргізіледі;

6) Қазақстандағы этностардың тілдерін оқыту бойынша көптілділіктің инновациялық әдістемесі әзірленді;

7) мемлекеттік тілді үйрету процесіне жаңа ақпараттық технологияларды енгізу мақсатында интернет-портал (сервистің 20-дан астам түрі) құрылып, үнемі жаңартылып тұрады;

8) қазақтілді интернет-ресурстарды, контенттерді дамыту мақсатында тілді қашықтықтан оқыту курстарының саны ұлғайды;

9) мемлекеттік тілдің коммуникативтік функциясы нығаюда (мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарының (бұдан әрі — БАҚ) контентінде электрондық БАҚ-та қазақ тілінде хабар тарату көлемі, сондай-ақ баспа БАҚ-тағы мемлекеттік тілдің үлесі 50 %-дан жоғары).

Қазіргі уақытта отандық телевизиялық арналарда қазақ тіліндегі шығармашылық және авторлық бағдарламалардың үлесі артуда;

10) шетелде тұратын отандастармен мәдени байланыстарды дамыту және нығайту жөніндегі жұмыстар жоспарлы түрде жүргізілуде;

11) «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ономастика мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2013 жылғы 21 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы және бірқатар заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер қабылданды;

12) Қазақстанда тұратын этностардың тілдерін мемлекеттік қолдаудың тиімді жүйесі құрылды.

Алдағы онжылдық кезеңдегі (2011-2020 жылдардағы) тіл құрылысының қисыны елімізде бірқатар проблемалық аспектілердің бар болуымен байланысты.

Алдағы онжылдықтағы (2011 — 2020 жылдардағы) тіл құрылысының қисыны елімізде бірқатар проблемалы аспектілердің бар болуымен байланысты.

Қоғамдағы мемлекеттік тілді меңгерудің әркелкі деңгейі. Бұл проблемалы аспект мемлекеттік тілді оқытудың бірыңғай әдіснамасы мен стандарттарының, қазақ тілі оқытушылары мен мамандарының даярлық деңгейінің төмендігімен, қазақ тілін оқыту инфрақұрылымы қызметінің бірыңғай стандарттарының болмауымен, мемлекеттік тілді меңгеру процесін ынталандыру және мониторинг жасау жүйесінің болмауымен тікелей байланысты.

Елдің әлеуметтік-коммуникативтік кеңістігіне мемлекеттік тілдің жеткіліксіз енгізілуі. Бұл бағыттағы проблемалы мәселелер, ең алдымен, халықаралық коммуникациялар, демалу мен ойын-сауық саласында мемлекеттік тілді белсенді қолдану аясының кеңеюіне, оны заңның, ғылымның және жаңа технологиялардың тілі ретінде дамытуға байланысты болып отыр. Сонымен қатар, мемлекеттік тілді қолданудың мәртебесін арттыру, оны отбасы құндылығы ретінде таныту сияқты мәселелердің маңызды тізбесі проблемалы болып табылады, сондай-ақ тіл саласындағы кейбір келеңсіз дақпырттар мен таптаурын пікірлер де осы проблемалардың қатарынан орын алып отыр.

Қазақстан қоғамындағы тіл мәдениетінің төмендеуі. Көрсетілген аспектіде терминология, антропонимика және ономастика салаларындағы проблемалар, сөйлеу және жазу мәдениетін жетілдіру, сондай-ақ үйлесімді тілдік орта құру қажеттілігі лингвистикалық кеңістікті одан әрі өрістетуде айтарлықтай қиындықтар тудырып отыр.

Осы ретте тіл мәдениеті нормаларының сақталуы бойынша шаралар ұйымдастыру көзделеді.

Қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын сақтау және нығайту қажеттілігі. Бұл аспектіде қазақстандықтардың бәсекелестік басымдығы ретінде орыс тілін меңгеру деңгейін сақтауға, Қазақстан мәдениетінің тілдік әралуандығын қалыптастыратын этностардың тілдерін дамыту үшін жағдай жасауға және халықаралық іскерлік қарым-қатынас құралы ретінде ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйренуге байланысты проблемалар жиынтығы бар.

Осы проблемаларды шешудің және нормативтік-құқықтық базаны жетілдірудің басым қажеттілігі бағдарламаның мынадай мақсаттары мен міндеттерді көздейді.

Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары
және оны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Ескерту. Бөлімге өзгеріс енгізілді — ҚР Президентінің 04.12.2015 № 126 Жарлығымен.

Бағдарламаның басты мақсаты — Қазақстанда тұратын барлық этностардың тілдерін сақтай отырып, қазақстандық біртектілік пен бірлікті нығайтудың аса маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің кең ауқымды қолданысын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясаты.

Бағдарламалық мақсаттар:

1) мемлекеттік тілді меңгеруді қамтамасыз етудің тиімді тәсілдеріне қол жеткізу;

2) мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануына қол жеткізу;

3) дамыған тіл мәдениеті — зиялы ұлттың әлеуеті;

4) қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын дамыту.

Нысаналы индикаторлар:

1) мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесін (2017 жылға қарай — 80%, 2020 жылға қарай — 90%);

2) мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесін (2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 100%);

3) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесін (2014 жылға қарай — 53%, 2017 жылға қарай — 62%, 2020 жылға қарай — 72%);

4) тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылауға қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақталуына қанағаттанушылық дәрежесін (2014 жылға қарай — 60%, 2017 жылға қарай — 75%, 2020 жылға қарай — 90%);

5) қазақ тілінің реттелген терминологиялық қорының үлесін (2014 жылға қарай — 20%, 2017 жылға қарай — 60%, 2020 жылға қарай — 100%);

6) республикадағы орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2020 жылға қарай — 90%);

7) этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесін (2014 жылға қарай — 60%, 2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 80%);

8) республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2014 жылға қарай — 10%, 2017 жылға қарай — 22%, 2020 жылға қарай — 25%);

9) республикадағы үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген тұрғындардың үлесін (2014 жылға қарай — 10%, 2017 жылға қарай 17%, 2020 жылға қарай — 20%) ұлғайту.

Міндеттер:

1) мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасын жетілдіру және стандарттау;

2) мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту;

3) мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру;

4) мемлекеттік тілді қолдану мәртебесін арттыру;

5) мемлекеттік тілге сұранысты арттыру;

6) қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелеу;

7) тіл мәдениетін жетілдіру;

8) коммуникативтік-тілдік кеңістіктегі орыс тілінің қызмет етуі;

9) Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау;

10) ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену.

Нәтижелер көрсеткіштері:

1) мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде оқытылатын болашақ қазақ тілі пәні оқытушыларының саны (жыл сайын 500 адам);

2) онлайн режимінде қашықтан қол жеткізу мүмкіндігін пайдалана отырып ұйымдастырылған мемлекеттік тілді оқыту орталықтары оқытушыларының біліктілігін арттыруға бағытталған іс-шаралардың үлесі (2014 жылға қарай — 20%, 2017 жылға қарай — 50%, 2020 жылға қарай — 90%);

3) мемлекеттік тілді оқитындар санының өсуі (2014 жылға қарай — 30%, 2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 100%);

4) «Қазтест» жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызметшілердің үлесі (2017 жылға қарай — 25%, 2020 жылға қарай — 35%) С1 деңгейінде (2017 жылға қарай — 5%, 2020 жылға қарай — 15%);

5) «Қазтест» жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызмет көрсететін ұйымдардағы қызметкерлердің үлесі (2017 жылға қарай — 10%, 2020 жылға қарай — 20%), С1 деңгейінде (2017 жылға қарай — 5%, 2020 жылға қарай -10%);»;

6) мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолданылуына бағытталған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың үлесі (жыл сайын 10%);

7) мемлекеттік БАҚ эфиріндегі мемлекеттік тілдегі жаңа телевизиялық жобалар санының өсуі (жыл сайын 10%);

8) мемлекеттік тілде шығатын баспа БАҚ-ты қолдауға бағытталған мемлекеттік ақпараттық тапсырыстың үлесі (жыл сайын 50%);

9) көрнекі ақпараттың пайдаланылуын бақылаудың өңірлерді қамту дәрежесі (2014 жылға қарай — 30%, 2017 жылға қарай — 50%, 2020 жылға қарай — 100%);

10) терминологиялық комиссия бекіткен терминдердің саны (2017 жылға қарай — 18000, 2020 жылға қарай — 27000);

11) қазақ және ана тілдерін үйрету бойынша әдістемелік көмекпен қамтылған ұлттық-мәдени бірлестіктері бар этностардың үлесі (2014 жылға қарай — 20%, 2017 жылға қарай — 60%, 2020 жылға қарай — 100%);

12) орталықтардың жалпы санына шаққанда ағылшын және басқа да шет тілдерін үйрету бойынша қызмет көрсететін мемлекеттік тіл оқыту орталықтарының үлесі (2014 жылға қарай — 50%, 2017 жылға қарай — 75%, 2020 жылға қарай — 100%).

Бағдарламаның негізгі бағыттары, алға қойылған мақсаттарға
қол жеткізу жолдары және тиісті шаралар

Ескерту. Бөлімге өзгеріс енгізілді — ҚР Президентінің 04.12.2015 № 126 Жарлығымен.

Бірінші бағыт — мемлекеттік тілді меңгеру

Мақсаты: «Мемлекеттік тіл — жалпыұлттық бірліктің басты факторы»

Нысаналы индикаторлар:

1) мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесі (2017 жылға қарай — 80%, 2020 жылға қарай — 90%);

2) мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесі (2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 100%).

Бағдарламаның бірінші бағытын іске асыру арқылы Қазақстанның барша азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеру жүйесін құру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру көзделеді. Бұл жүйенің өзегінде үшқұрамды негіз бар — мемлекеттік тілді оқыту әдіснамасын жетілдіру, оқытудың инфрақұрылымын кеңейту және мемлекеттік тілді меңгеру процесін ынталандыру. Аталған тәсіл бірінші бағыттың үш міндетін айқындайды.

Мемлекеттік тілді оқыту әдіснамасын жетілдіру және стандарттау

Қазақ тілін оқыту әдіснамасын жетілдіру үшін ең алдымен, оқытудың тиісті стандарттарын жетілдіру және үздіксіз білім беру моделін жасау арқылы мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін бағалау жүйесін енгізу қарастырылып отыр.

Көпдеңгейлі стандарт арқылы тілді А1-А2 деңгейлері бойынша қарапайым түрде пайдалану, тілді В1-В2 деңгейлері бойынша өз бетінше пайдалану және тілді С1-С2 деңгейлері бойынша біліктілікпен пайдалану көзделуге тиіс.

Құрылған стандартты жүйенің негізінде мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамалық негізін дайындау, оның ішінде мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін де әзірлеу көзделеді.

Осы шаралар мемлекеттік тілді бастауыш сыныптарындағы оқушылардың А1 деңгейінде, орта буындағы оқушылардың А2 деңгейінде, мектептің жоғары сынып, сондай-ақ техникалық және кәсіптік білім беру мекемелері оқушыларының В1 деңгейінде, жоғары оқу орны студенттерінің В2 деңгейінде, жоғары оқу орнынан кейін білім алатындардың С1 деңгейінде игеруін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Бұған қоса, тілді меңгеру үлгілерін жетілдіру мен жаңғырту көзделеді. Қазақ тілі толыққанды күнделікті қызметтік және кәсіптік қарым-қатынас тіліне айналуға тиіс.

Үздіксіз білім беру моделі арқылы қазақ тілін оқытудың стандарты негізінде шығармашылық педагогикалық ізденістің және оқытудың жаңа әдістемелерін әзірлеудің тұрақты процесі сөзсіз қажеттілікке айналатын болады.

Қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес қазақ тілі оқытушыларын оқыту және олардың біліктілігін арттыру құрылатын жүйенің қажетті құрамдас бөлігі болып табылады.

Мамандарды жоғары сапалы деңгейде оқыту ісін жүргізуге ұйымдастырушылық және әдістемелік мүмкіндігі бар ғылыми-білім беру орталықтары санының аздығына байланысты қашықтан оқыту жүйесін кеңінен енгізу көзделеді.

Мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту Қазақстанның барша азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеру жүйесінің ең қажетті екінші құрамдас бөлігі — қазақ тілін оқыту орталықтарының аккредиттелген желісін құру болып табылады. Қазақ тілін оқытуға арналған осы орталықтар оқу орындарын бітірген Қазақстанның ересек азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеруінің инфрақұрылымдық базасына айналуға тиіс.

Аталған бағытты жүзеге асыру Мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының білім беру қызметіне міндетті талаптарды енгізудікөздейді.

Бұл үшін, ең алдымен, орталықтардың білім беру қызметіне қойылатын талаптарды енгізу үшін құқықтық базаны, сондай-ақ мемлекеттік тілді оқыту орталықтарын осы талаптарға сәйкес аккредиттеуді жүзеге асыру үшін құқықтық негізді жетілдіру жөнінде шаралар қабылдау.

Сонымен қатар, мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының қызметін рейтингтік бағалау жүйесін енгізу қарастырылады.

Орталықтардың рейтингін жасауға орталық тыңдаушыларының «Қазтест» бағдарламасы бойынша емтихан тапсыру нәтижелері туралы шынайы мәліметтер негіз болады. Рейтинг мәліметтері қоғам үшін де, бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жариялау үшін де қолжетімді болмақ.

Рейтинг жүйесін енгізу үшін мемлекеттік тілді оқыту орталықтары қызметіне рейтингтік бағалау жүргізудің құқықтық негізі мен әдіснамасын әзірлеу қажет.

Мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру

Қойылған мақсатқа қол жеткізудің үшінші міндетті құрамдас бөлігі мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру және мониторинг жүргізу жүйесін құру болып табылады.

Аталған міндетті мемлекеттік қызметшілердің, мемлекеттік қызмет көрсету, сондай-ақ халыққа қызмет ұсыну саласындағы ұйымдардың қызметкерлерінің (банктер, сауда ұйымдары, қызмет көрсету саласы және тағы басқалары) қазақ тілін білу деңгейіне қойылатын ең төменгі талаптарды айқындау арқылы іске асыру көзделеді. Аталған шара мемлекеттік тілді меңгеру деңгейіне қойылатын талаптарды бекітетін құқықтық базаны әзірлеуді, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілерге қазақ тілін оқыту жүйесін ұйымдастыруды қажет етеді.

Мемлекеттік тілді қажетті көлемде меңгермеген мемлекеттік қызметшілер мен мемлекеттік қызмет көрсететін ұйымдардың қызметкерлерінің мемлекеттік тілді білу деңгейі жыл сайын «Қазтест» бағдарламасының негізінде анықталуы тиіс.

Әрбір мекеме ұйымдастырған мемлекеттік тілді оқыту курсының аяқталуы бойынша қызметкерлер «Қазтест» жүйесі арқылы сертификаттық тестілеуге қатысып, білім деңгейін анықтайды.

Қызметкерлердің қазақ тілін білу деңгейі қазақ тілінің коммуникативтік талаптарын анықтайтын ұлттық стандарттар негізінде белгіленеді.

Тест технологиясы диагностикалық және сертификаттық тесттен тұрады.

Білім беру жүйесінің барлық сатыларында мемлекеттік тілді білу деңгейін бағалау және бақылау жүйесін жетілдіру мәселесін пысықтау көзделеді. Қазақ тілі мемлекеттік аралық бақылау (МАБ) мен ұлттық бірыңғай тестілеудің (ҰБТ) қажетті және міндетті құрамдас бөлігіне айналуға тиіс.

Қазақ тілін үйренуге мүдделі барлық тұлғаларға кеңінен мемлекеттік қолдау көрсету көзделген. Осы шаралардың қатарында мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының жанынан білім деңгейі бойынша тегін курстар ұйымдастыру, сондай-ақ осы жұмысқа мемлекеттік-жекеше серіктестік әдістерін қолдану қарастырылған.

Сонымен қатар, оқытудың инновациялық түрлері мен әдістемелерін әзірлеу арқылы қазақ тілін қашықтан оқытуды кеңінен енгізу көзделеді.

Шетелдегі қазақ диаспорасының өкілдеріне ана тілін меңгеру үшін саяси-дипломатиялық, әдістемелік және ұйымдастырушылық қолдау көрсетілетін болады. Сонымен қатар отандастар мәселелері бойынша сараптамалық және зерттеу жұмыстарының жүйесін ұйымдастыру көзделеді.

Нәтижелер көрсеткіштері:

3) мемлекеттік тілді оқитындар санының өсуі (2014 жылға қарай — 30%, 2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 100%);

Екінші бағыт — мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізу және оның пайдаланылу аясын кеңейту

Мақсаты: «Мемлекеттік тілдің көпшіліктің кеңінен қолдануына қол жеткізу»

Нысаналы индикаторлар:

1) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесі (2014 жылға қарай — 53%, 2017 қарай — 62%, 2020 жылға қарай — 72%).

Екінші мақсатқа қол жеткізудің алгоритмі арқылы мемлекеттік тілдің беделін арттыру мен қолданылу аясын кеңейту жөніндегі жұмысты жүзеге асыруды көздейді.

Мемлекеттік тілді азаматтық қоғам институттарында және бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен қолдану.

Бұл міндетті іске асыруға қоғамдық санада мемлекеттік тілде сөйлеушінің беделді бейнесін қалыптастыру және орнықтыру арқылы қол жеткізіледі. Осы бағыттағы негізгі рөлге PR-технологиялар ие болады. Бұл үшін мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізу және насихаттау жөніндегі арнайы жұмыстарды ұйымдастыру көзделеді.

Нысаналы аудиториялардың негізгі ерекшеліктерін ескере отырып, әртүрлі позитивті бейнелер мен модельдерді әзірлеу негізінде мемлекеттік тілде сөйлеушінің беделді бейнесін қалыптастыру жөніндегі жұмысқа табысқа жеткен, мәртебелі тұлғаларды, оның ішінде мемлекеттік және басқа да тілдерді білетін этнос өкілдерін тарту көзделеді.

Аталған жұмыстар жиынтығы, сондай-ақ мемлекеттік тілде сөйлеушінің беделді бейнесін қалыптастыру процесіне мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс тетігі мен мемлекеттік ақпараттық тапсырыс негізінде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы үкіметтік емес сектордың шығармашыл әлеуетін тартуды талап етеді.

Жоспарланып отырған шаралар қатарында Интернетті қоса алғанда, БАҚ-тың барлық түрінде мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізетін үлгі тұтарлық бейнелерді медиалық ротациялау, көпшілікке арналған мерзімді басылымдарды шығаруды, негізгі нысаналы аудиториялар үшін көрнекі және имидждік өнімдер шығара отырып, көрнекі үгіт құралдарының PR іс-шаралар кешенін ұйымдастыруды қамтамасыз ету.

Мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізу жөніндегі жұмысқа бірлескен акциялар өткізу арқылы мемлекеттік-жекеше серіктестік әдістерін тарту көзделеді.

Мемлекеттік тілді отбасы құндылығы ретінде көпшіліктің қолдануына қол жеткізу аталған жүйенің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Қазақ тілінде сөйлейтін, оның ішінде этностар мен шетелдік диаспоралар өкілдерінің танымал отбасыларын РR жұмысына тарту арқылы мемлекеттік тілді отбасындағы қарым-қатынас тілі ретінде көпшіліктің қолдануына қол жеткізу жөнінде ауқымды науқан ұйымдастыру көзделеді.

Сонымен қатар қоғамдық пікір көшбасшыларын тарта отырып, ақпараттық-идеологиялық сипаттағы шаралар кешенін — ақпараттық және қоғамдық науқандар, ірі қоғамдық қозғалыстар, акциялар мен жобалар ұйымдастыру талап етіледі.

Қоғамдық пікірді қалыптастыру жөніндегі жұмыстардың маңызды элементінің бірі — мемлекеттік тілді қолдану мәселелеріндегі ұнамсыз таптаурындарды бейтараптандыру көзделеді.

Осы бағыттағы жұмыс мемлекеттік тілді пайдалану мен қолдану саласындағы ұнамсыз таптаурын пікірлерді алдын ала анықтау жөнінде зерттеу-талдау қызметін жүргізу, қажетті шаралар кешенін айқындау арқылы жолға қойылады.

Үкіметтік емес сектор мен масс-медиа әлеуеті мемлекеттік тілді қолдану саласындағы жағымсыз аспектілерді қоғамдық айыптау тетіктерін қалыптастыру жөніндегі жұмыстың негізгі ресурсына айналуға тиіс.

Мемлекеттік тілге сұранысты арттыру

Қойылған мақсатқа қол жеткізудің екінші міндеті мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту, қоғамның тыныс-тіршілігінің барлық саласына кіріктіру болып табылады.

Осы бағытта мемлекеттік тілде хабар тарататын жаңа телевизиялық арналар құру арқылы тілдік ортаны қалыптастырудағы БАҚ-тың рөлін күшейтуге ерекше назар аударылып отыр. Бұл ретте цифрлық телерадио хабарларын таратуды енгізу арқылы айрықша мүмкіндіктер ашылады.

Сондай-ақ балалар мен жастарға арналған қазақ тіліндегі контентті кеңейту, арнайы оқыту бағдарламаларын жасап, фильмдер түсіру арқылы мемлекеттік тілді оқыту процесін ұйымдастыруда медиалық саланың әлеуетін белсенді пайдалану көзделеді.

Сондай-ақ қазақ тіліндегі интернет-ресурстарды мемлекеттік қолдау жүйесі арқылы қазақ тілді БАҚ-тарға жүйелі қолдау көрсету де маңызды аспект болып саналады.

Қоғамдағы тіл мәдениетін тікелей қалыптастыратын адамдар ретінде БАҚ қызметкерлеріне қойылатын міндетті тілдік біліктілік талаптарын енгізу ерекше рөлге ие болады.

Сонымен бірге, аталған бағытта мемлекеттік тілді ғылым, заңнамалық актілер және жаңа технологиялар тілі ретінде дамыту шаралары көзделеді.

Осы ретте дәстүрлі және инновациялық тәсілдер негізінде өзіндік ғылыми-технологиялық тілдік базаны қарқынды дамыту барынша өзекті болып саналады.

Энциклопедияларды, ғылыми-публицистикалық, іскерлік, көркем және басқа да әдебиеттерді түпнұсқа тілінен қазақ тіліне аудару ісін ұйымдастыру және көп таралыммен шығару мемлекеттік тілдің қазіргі қолданбалы ғылым тілі ретіндегі рөлін барынша күшейтуге мүмкіндік береді.

Сонымен бірге, «электрондық үкімет» шеңберінде электрондық қызмет көрсетудің барлық деңгейінде қазақ тілінің қолданылуын жандандыра түсу көзделеді.

Қазақ тілінің халықаралық қарым-қатынас, демалыс және ойын-сауық саласында қолданылуын кеңейте түсу де көзделіп отыр.

Мәдениет мекемелерінің репертуарларын қазақ тіліндегі жаңа контентпен толықтыру қажеттілігі мемлекеттік тілдегі жаңа қойылымдарды және жобаларды, оның ішінде балалар мен жасөспірім көрермендер аудиториясына лайықталған шығармаларды туындату үшін шығармашыл әлеуетті ынталандыруға арналған конкурстық шараларды ұйымдастыру және өткізудің міндеттерін айқындап берді.

Бұқаралық мәдени, спорт және басқа да көпшілік шараларды өткізген кезде мемлекеттік тілді кеңінен қолдану сөзсіз қажеттілікке айналуға тиіс.

Халықаралық кездесулер өткізіп, шарттарды, келісімдерді және өзге де халықаралық актілерді ресімдеу кезінде мемлекеттік тіл негізгі тіл болуға тиіс.

Этнотуристік іс-шараларды (мәдени-этнографиялық ескерткіштерге саяхат, скаутинг, балалардың этносаяхаттары және жазғы этнолагерьлер) ұйымдастырған кезде мемлекеттік тілдің әлеуетін белсенді пайдалану өте өзекті болып саналады.

Нәтижелер көрсеткіштері:

мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізуге бағытталған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың үлесі (жыл сайынғы мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыруға бөлінетін қаражаттың жалпы көлемінің 10 %-ынан кем емес);

мемлекеттік БАҚ эфирінде мемлекеттік тілдегі жаңа телевизиялық жобалар санының өсуі (жыл сайынғы телевизиялық жобалардың жалпы санының — 10 %-ы);

мемлекеттік тілде шығатын баспасөзді қолдауға бағдарланған мемлекеттік ақпараттық тапсырыстың үлесі (жыл сайын 50 %-дан кем емес).

Үшінші бағыт — қазақстандықтардың тіл мәдениетінің деңгейін арттыру

Мақсаты: «Дамыған тіл мәдениеті — зиялы ұлттың әлеуеті»

Нысаналы индикаторлар:

1) тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылауға қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақталуына қанағаттанушылық дәрежесін (2014 жылға қарай — 60%, 2017 жылға қарай — 75%, 2020 жылға қарай — 90%);

Қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелеу

Аталған бағытты іске асыру арқылы ең алдымен, әкімшілік-аумақтық бірліктердің атауларын жүйеге келтіруді қамтамасыз ету көзделеді.

Ономастика саласындағы жұмысты жетілдіру арқылы, ең алдымен, ономастикалық жұмыстарды жүргізген кезде ашықтық қағидаттарын енгізу, қоғамдық пікірді ескеру, шешімдерді қабылдау процесіне азаматтық қоғам институттарын және бұқаралық ақпарат құралдарын кеңінен тарту көзделеді.

Бұл нәтижеге қол жеткізу үшін ономастика саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетілдіре түсу, сондай-ақ географиялық объектілердің атауларын мемлекеттік тілде жазу, оны орыс және басқа да тілдерде транслитерациялаудың ережелерін әзірлеу талап етіледі.

Антропонимикалық атауларды және көрнекі ақпараттарды сәйкестендіруді жүзеге асыру мемлекеттік тілде антропонимикалық белгілеулерді жазу мен сәйкестендіру жөніндегі бірыңғай талаптарды әзірлеуді, сондай-ақ көрнекі ақпаратты көркем ресімдеу туралы нормативтік құқықтық базаны жетілдіруді талап етеді.

Терминологиялық лексиконы біріздендіру, терминологиялық қорды толықтыру жөніндегі міндет өте өзекті болып саналады.

Қазақ терминологиясын жүйелеу жөніндегі жаңа талаптарды әзірлеу, терминдерді және атауларды негізгі қағидаларға, қазақ тілінің жазу нормаларына сәйкес ретке келтіру жұмыстары қажетті шаралар болып есептеледі.

Аталған жұмыс әлемдік тәжірибені, туыстас тілдердің үлгілерін, халықаралық терминдерді және терминологиялық атауларды пайдалану арқылы, сондай-ақ жаңадан бекітілген терминдерді бұқаралық ақпарат құралдарында пайдалану жиілігіне тұрақты мониторинг жасау жағдайында жүргізілуге тиіс.

Терминологиялық қорды жаңа терминдермен жаңарту тілдік тарихи мұраны қайта жаңғыртуды, сондай-ақ терминтану мен терминография жөніндегі арнайы жұмыстарды жүргізуді талап етеді.

Сонымен қатар салалық терминологияның бірыңғай электрондық базасын құрып, қазақ терминологиясының жалпы қорын жасап, веб-сайттар мен порталдарға орналастыру көзделеді.

Сондай-ақ үздіксіз тілдік өзгерістер процесін тіркеп отыратын, тілдің лексикалық және грамматикалық құрылысын сипаттайтын жүйе құру қажеттілігі де өте өзекті болып табылады.

Тілдерді қолдану саласындағы заңнаманың сақталуына бақылауды күшейту ұсынылып отырған жүйенің негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болуға тиіс.

Осы жұмыс аясында құқықтық олқылықтарды жою және тіл туралы заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілікті күшейту тұрғысынан нормативтік құқықтық базаны жетілдіру талап етіледі.

Көрнекі және жарнамалық ақпарат құралдарында қазіргі қазақ әдеби тілінің тиісінше қолданылуын бақылауды күшейту де қажетті шаралар қатарына жатады.

Тіл мәдениетін жетілдіру

Қазақстандықтардың тіл мәдениетінің деңгейін көтерудің қажетті құрамдас бөлігі сөйлеу мәдениетін дамыту болуға тиіс.

Айтыстар, мүшәйра, пікірталас турнирлерін және жыраулар мен жыршылар конкурстарын ұйымдастыру және өткізу осы бағыттағы негізгі шаралар болып табылады.

Қазақ жазуын одан әрі жетілдіру сауаттылықты арттыруға бағытталған конкурстық іс-шаралар кешенін ұйымдастыру және өткізу арқылы іске асырылатын болады. Сонымен бірге мемлекеттік тіл мәселесімен айналысатын мерзімді баспа басылымдарын мемлекет тарапынан қолдау талап етіледі.

Сонымен қатар, ақпараттық-анықтамалық электрондық тілдік қызметті құру және одан әрі дамыту, элективті, қосымша курстарды ұйымдастыру арқылы мемлекеттік тілдегі іскери ресми жазба дағдыларын үйрету жүйесін ұйымдастыру жоспарланып отыр.

Үйлесімді тілдік ортаны сақтау қажеттілігі тіл мәдениетін жетілдіру жөніндегі міндеттердің өзегіне айналып отырғаны сөзсіз. Жұртшылықты, мәдениет және өнер қайраткерлерін, БАҚ-ты кеңінен тарта отырып, Мемлекеттік тіл күнін ұйымдастыру және өткізу, түркі жазбаларына арналған іс-шаралар кешенін ұйымдастыру, сондай-ақ тіл мәдениетін насихаттауға бағытталған шараларды өткізу дәстүрін жалғастыру жұмыстары қажетті шаралар қатарына жатады.

Нәтижелер көрсеткіштері:

1) көрнекі ақпараттың пайдаланылуын бақылаудың өңірлерді қамту дәрежесі (2014 жылға қарай — 30%, 2017 жылға қарай — 50%, 2020 жылға қарай — 100%);

2) терминологиялық комиссия бекіткен терминдердің үлесі (2017 жылға қарай — 18000, 2020 жылға қарай — 27000);

Төртінші бағыт — лингвистикалық капиталды дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау

Мақсаты: «Қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын дамыту»

Нысаналы индикаторлар:

1) республикадағы орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесі (2020 жылға қарай — 90%);

2) этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесі (2014 жылға қарай — 60%, 2017 жылға қарай — 70%, 2020 жылға қарай — 80%);

3) республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесі (2014 жылға қарай — 10%, 2017 жылға қарай — 22%, 2020 жылға қарай — 25%);

4) республикадағы үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген ересек тұрғындардың үлесі (2014 жылға қарай — 10%, 2017 жылға қарай — 17%, 2020 жылға қарай — 20%).

Коммуникативтік-тілдік кеңістіктегі орыс тілінің қызмет етуі

Төртінші бағытты іске асыру арқылы Қазақстанның коммуникативтік-тілдік кеңістігінде орыс тілінің қатысуын қамтамасыз ету жөніндегі жүйелі жұмыстарды ұйымдастыру көзделеді.

Мұның аясында орыс тілін оқыту жүйесін оқу-әдістемелік және зияткерлік тұрғыдан одан әрі қамтамасыз ету, сондай-ақ оқытушы кадрларды кәсіптік тұрғыдан оқыту жөніндегі жұмыс жалғасатын болады.

Орыс тілінің қолданылуын ақпараттық қолдауға Қазақстанның ақпараттық кеңістігінде орыс тілін пайдалануды қамтамасыз ету арқылы қол жеткізілетін болады.

Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау

Осы міндет аясында, ең алдымен, Қазақстанда тұратын этнос өкілдерінің ана тілдерін оқытуға жағдай жасау көзделеді. Бұл үшін жексенбілік мектептерге оқу-әдістемелік көмек көрсету, сондай-ақ ана тілдерін оқыту кезінде тілді білетін тәжірибелі педагог мамандарды тарту және халықаралық тәжірибені, заманауи технологияларды пайдалану жоспарланады.

Бұған қоса, этностардың тілдерін сақтау және мәдениеттерді өзара байыту үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету көзделеді. Кеңінен ақпараттық қолдау арқылы мәдени-көпшілік іс-шараларды ұйымдастыру, этностардың тарихи және қазіргі заманғы жазба мұрасын сақтауды қамтамасыз ету жұмыстары қажетті шаралар қатарына жатады.

Халықтың шығармашылық тұрғыдан өсуіне жәрдемдесу этностардың мәдени және шығармашылық мүмкіндіктерін одан әрі іске асыру арқылы жоспарланады.

Ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену

Қазақстандықтардың лексикалық капиталының негізгі құрамдас бөліктерінің бірі іскерлік және халықаралық қарым-қатынас құралы ретіндегі шет тілдері болып табылады.

Осы міндеттің аясында шет тілдерін оқыту процесінің ауқымды білім беру кеңістігін сақтау көзделіп отыр.

Шет тілдік мәдениетпен өзара іс-қимыл жасау мақсатында халықаралық ынтымақтастықты кеңейту арқылы үкіметаралық келісімдер аясындағы мәдени-көпшілік іс-шаралар — Шет мемлекеттердің мәдениет күндерін, көрмелер өткізу, көркем және деректі фильмдерді түпнұсқа тілінде көрсету көзделеді.

Оқытудың үштілді моделін дамыту.

Осы бағыт шеңберінде үштілді білім беру идеясын насихаттауға және ынталандыруға бағытталған арнайы іс-шараларды ұйымдастыру жөніндегі жұмыс көзделген.

Сонымен қатар мектепке дейінгі ұйымдар мен орта білім беру ұйымдарындағы үштілді білім беру және тәрбиелеу қызметіне арналған әдістемелік материалдарды әзірлеу және шығару да көзделген.

Нысаналы топтарда үштілді білім беруді ілгерілету жөніндегі ақпараттық стратегияны іске асыру шеңберінде көрсетілген бағытты кеңінен жария ету көзделген.

Нәтижелер көрсеткіштері:

1) «қазақ және ана тілдерін үйрету бойынша әдістемелік көмекпен қамтылған этно-мәдени бірлестіктері бар этностардың үлесі (2014 жылға қарай — 20 %, 2017 жылға қарай — 60 %, 2020 жылға қарай — 100 %);

2) орталықтардың жалпы санына шаққанда ағылшын және басқа да шет тілдерін үйрету қызметтерін ұсынатын мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының үлесі (2014 жылға қарай — 50 %, 2017 жылға қарай — 75 %, 2020 жылға қарай — 100 %).

Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

Бағдарламаны іске асыру үш кезеңде жүзеге асырылады.

Бірінші кезеңде (2011 — 2013 жылдар) тілдерді одан әрі дамыту мен қолданудың нормативтік-құқықтық және әдіснамалық базасын жетілдіруге бағытталған кешенді шаралар өткізу көзделеді.

Мәселен, бірінші кезеңнің аясында мемлекеттік тілді оқыту стандарттарын жетілдіру, қазақ тілін оқыту орталықтарын аккредиттеудің және олардың қызметін рейтингтік бағалау ісінің құқықтық негізін әзірлеу жұмыстарын жүзеге асыру қарастырылады.

Бұған қоса, әкімшілік-аумақтық бірліктердің атауларын жүйелеуді қамтамасыз ету мәселесі бойынша ономастика саласындағы, терминологиялық лексиканы біріздендіру мәселесі бойынша терминология саласындағы, сондай-ақ антропонимикалық атаулар мен көрнекі ақпаратты сәйкестендіруді жүзеге асыру мәселесі бойынша антропонимика саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетілдіру көзделеді.

Сонымен қатар, құқықтық олқылықтарды жою мен тіл туралы заңнаманың бұзылғаны үшін жауапкершілікті күшейту тұрғысынан нормативтік құқықтық базаны жетілдіру көзделеді.

Осы кезеңде мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануына қол жеткізетін, Қазақстанда тұратын этностардың тілдерін сақтауға және оқып-үйренуге қолайлы жағдайлар жасайтын ұйымдастырушылық-практикалық шаралар кешені, сондай-ақ нәтижелердің тиімділігіне мониторинг жүргізу жүйесін енгізу көзделеді.

Екінші кезең (2014 — 2016 жылдар) аясында мемлекеттік тілді оқып-үйрену және қолдану саласында, сондай-ақ тілдік әралуандықты сақтауда жаңа стандарттар, технологиялар мен әдістерді енгізу жөніндегі практикалық шаралар кешенін іске асыру қарастырылады. Сонымен қатар, осы кезеңде Мемлекеттік тілді оқыту орталықтарын аккредиттеу ісін жүргізу, сондай-ақ олардың қызметіне рейтингтік бағалауды енгізу жұмыстары басталады.

Мемлекеттік тілді меңгеруді ынталандыру жүйесін құру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру — мемлекеттік қызметшілердің, халыққа қызмет көрсету және мемлекеттік қызметтер көрсету саласы қызметкерлерінің мемлекеттік тілді меңгеруі жөніндегі міндетті төменгі талаптарды енгізу көзделеді. Бұған қоса, мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануына қол жеткізу жөніндегі жұмыс жалғасатын болады.

Тілдерді қолдану саласындағы заңнаманың сақталуын бақылауды күшейтумен қатар, әзірленген нормативтік құқықтық базаның негізінде қазақ тілінің терминологиялық қорын ретке келтіру, ономастикалық кеңістікті жүйелеуді қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстар басталатын болады.

Бағдарламаның үшінші кезеңінде (2017 — 2020 жылдар) мемлекеттік тілді меңгеру дәрежесін бақылау тетіктерін енгізу жұмысын ұйымдастыру көзделеді.

Сонымен қатар, қоғамдық өмірдің барлық саласында мемлекеттік тілге қажеттілік болуына, оның басқа тілдердің тұғырын одан әрі сақтау жағдайындағы тиісінше қолданылу сапасына және меңгерілу деңгейіне жүйелі мониторинг жүргізу көзделеді.

Бұған қоса, ономастика, терминология, мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізу, сондай-ақ толерантты тілдік ортаны сақтау жөніндегі жұмыстар жалғасатын болады.

Қажетті ресурстар

2011 — 2020 жылдары Бағдарламаны іске асыруға республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да қаражаттар жұмсалатын болады.

Бағдарламаның бірінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 19 134 946 мың теңгені құрайды.

2011 — 2020 жылдарға арналған Бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.

: Пн, 14 марта 2022

Адрес: ул. Бородина, 221А
Телефоны:

Факс, секретарь, директор +7(7142)57-65-20

Вахта, завхоз +7(7142)57-79-26

Завуч +7(7142)57-81-68

Электронные адреса школы: Адрес электронной почты защищен от спам-ботов. Для просмотра адреса в браузере должен быть включен Javascript., Адрес электронной почты защищен от спам-ботов. Для просмотра адреса в браузере должен быть включен Javascript.

: Пн, 14 марта 2022

«Посвящение в первоклассники»

Целью данного мероприятия стало адаптация первоклассников в школе, воспитание и формирование духовно-нравственных, эстетических и коллективных качеств обучащихся.

13 ноября 2019 года состоялось праздничное мероприятие «Посвящение в первоклассники». Данное мероприятие было подготовлено совместно учителями Высокоборской Л.Е. и Хилимончик Н.А., родителями и учениками 1 «Г» и 1 «Б» классов школы-гимназии №5А.

В ходе подготовки коллективно-творческого дела проведена большая работа, направленная на воспитание духовно-нравственных: разучивание песен, стихотворений на казахском, русском и английском языках, танцевальных композиций, разработка сценария праздника, подготовка подарков, оформление актового зала, подбор музыкального сопровождения. Все это помогло сплотить коллектив 1 «Г» и 1 «Б» классов, способствовало развитию творческого потенциала и ответственности.

Первоклассники входили в актовый зал под музыкальное сопровождение. Встречали ребят родители. Ребята активно, с охотой и интересом принимали участие в играх, отвечали на вопросы, танцевали. Первоклассники дали клятву, что они будут стараться быть примерными учениками, верными друзьями и активно участвовать в жизни класса и школы. В ходе всего праздника царила атмосфера дружбы.

Первоклашки получили массу положительных эмоций. Мы надеемся, что и в настоящей школьной жизни они также преодолеют все препятствия.

: Пн, 14 марта 2022

2019 жылдың 10 қазанында 2 «Д» сыныбында «Экологиялық жолға саяхат» тақырыбында сынып сағаты өтті. Қызықты және танымдық тапсырмалар түрінде балалар экология-қоршаған ортаға ұқыпты қарауға үйрететін ғылым, тірі және жансыз табиғаттың өзара қарым-қатынасы туралы ғылым екенін білді. Құстар мен жануарлардың жоғалуына адамдар кінәлі екенін түсінді, сондай-ақ табиғи ресурстарды қорғауды үйренді. «Табиғатты аяла» жобасына қатысқан балалар суреттер салды, табиғатқа құрмет туралы жұмбақтар, мақал-мәтелдер айтты.

10 октября 2019 во 2 «Д» классе был проведен классный час на тему «Путешествие по экологической тропе». В виде интересных и познавательных заданий дети усвоили, что экология-это наука, которая учит бережно относиться к окружающему миру, наука о взаимоотношении живой и неживой природы. Поняли, что в исчезновении птиц и животных виноваты люди, а также научились защищать природные ресурсы. Ребята, участвуя в проекте «Береги природу», нарисовали рисунки, подобрали загадки, пословицы и поговорки о бережном отношении к природе.

: Пн, 14 марта 2022

Ұстаз … Қандай қасиетті сөз! Адам баласының жүрегіндегі қадір тұтып, құрметтейтін екі ұғым болса, оның бірі – Ұстаз.

Күздің жайдары күніңде біздің мектебіміз Ұстаздар күні мерекесін атап өтті.

Ұстаздар күніне арналған концерттік бағдарлама көрермендерден жоғарғы баға алды.

Мерекенің жоғарғы деңгейде өтуіне ата-аналар, ұстаздар,оқушылар мен үйірме жетекшілерінің тығыз қарым-қатынасы арқасы.

Васковец А.В жетекшілік ететін вокал үйірмесі көрермендерді қуантты.

Балалар ұстаз мамандығы жайлы не ойлайды? Осы және басқа сұрақтардың жауаптарын «Балалар сөйлейді…» бейнерөлігінен білдік.

Ұстаздар қауымына өз алғыстарын ата-аналар дайындаған нөмірлер арқылы білдірді: Д.Нұрпейісованың «Науаи» күйі орындалды, саксафон аспабында Надаев Зелимхан, әншілер Ләззат Аралбаева мен Нұрахметов Мәди өнерлерін көрсетті.

Көрермендерге қызығушылықпен ерекшеленген би нөмірлері: «Интердэнс» би тобының өнерпаздары Колцов Матвей мен Кудрявцева Арина, мектепалды дайындық сыныбы оқушылары «Буратино» , 3 «В» сынып оқушылары «Полька» биі, жетекшісі Фатхудинова Анастасия Викторовна. Усенова Алтынай Торебековна сүйікті сыныбы 3 «Е» бірге «Павлин» биін дайындады.

Концертная программа получила высокую оценку зрителей. Наверное, хороший букет пожеланий получился как результат тесного сотрудничества, сотворчества детей, учителей, родителей, руководителей кружков. Порадовали вокальные номера под руководством Васковца А.В.

Что думают дети о профессии учителя? На этот и другие вопросы мы узнали ответы из видеоролика «Говорят дети…» Родители выразили свою признательность педагогам через исполнение номеров: кюй Д.Нурпеисовой «Наваи», звучание саксафона в исполнениии Надаева Зелимхана, вокал в исполнении Ляззат Аралбаевой и Нурахметова Мади. Восторженно публика встретила и танцевальные композиции: пару спортивно-бального танца «Интердэнс» Колцова Матвея и Кудрявцеву Арину, класс предшкольной подготовки «Буратино», 3 «В» класс «Полька» под руководством Фатхудиновой Анастасии Викторовны. Усенова Алтынай Торебековна подготовила танец «Павлин» с детьми любимого 3 «Е» класса.

: Пн, 14 марта 2022

6 мая 2019 года в школе-гимназии № 5 «А» было проведено спортивное мероприятие «Мы за ЗОЖ» для воспитанников классов предшкольной подготовки и их родителей.

Актуальность данного мероприятия «Мы за ЗОЖ» заключается в том, что оно способствует формированию ценностного отношения к здоровому образу жизни в процессе совместной деятельности родителей и детей с возможностью профилактики вредных привычек и привития навыков здоровьесбережения.

: Пн, 14 марта 2022

4 Мамыр күні сағат 11:00 – де қала мектептері арасында Ұлы Жеңіс күнінің 74 жылдығына орай «Полотно мира» іс-шарасы өткізілді.

Бұл маңызды іс-шараға 2 «А» сынып оқушылары қатысты. Оқушылар арнайы берілген матаға Ұлы Жеңіс күніне байланысты сурет салулары тиіс болды. Мектебімізден үш қатысушы алынып, балалар творчествосы мектебіндегі іс-шараға қатыстырылды. Мерекелік бағдарлама өткізіліп, қатысушылар өз салған жұмысын қорғаған болатын.

Әр қатысушы өз жұмысын жақсы қорғап шықты.

Іс-шара соныңда оқушылар Жеңіс паркіне барып, гүл шоқтарын қойды.

Новости

Проблемы бытового насилия решить можно только вместе.

Дидактические игры и упражнения по формированию фонематического восприятия и фонематического анализа у детей дошкольного возраста.

Игра «Собери буквы в слово»

Безопасное поведение.

Логопедические рекомендации учителям начальных классов

Уполномоченный по этике и противодействию коррупции

«Тіл — ұлттың жаны»

Тілдер күні

«Поэзия туралы әңгіме»

«Беседа о поэзии»

Тілдер күні

Единый классный час «1 мая – День единства народа Казахстана»

Біздің бірінші сынып оқушылары

«Менің жерім- менің Қазақстаным»

Мероприятие, посвящённое Дню Независимости Республики Казахстан в 4 «З» классе.

Закон о языках

Контакты

Посвящение в первоклассники в 1 «Б» и 1 «Г» классах

«Путешествие по экологической тропе».

Ұстаз … Қандай қасиетті сөз! Адам баласының жүрегіндегі қадір тұтып, құрметтейтін екі ұғым болса, оның бірі – Ұстаз.

Семейный спортивный праздник»Мы за ЗОЖ»

Ұлы Жеңіс күнінің 74 жылдығына орай «Полотно мира» іс-шарасы